TNM, RP, RT, TRUS i inne skróty rozszyfrowane
: 07 paź 2010, 11:16Podstawowe skróty:
CaP - Rak prostaty (cancer of the prostate)
CRPC - rak prostaty oporny na kastrację
HSCP - hormonowrażliwy rak prostaty
mCRPC - przerzutowy rak prostaty oporny na kastrację
mHSPC - przerzutowy hormonowrażliwy rak prostaty
RP - radykalna prostatektomia (operacja usunięcia prostaty)
RT - radioterapia
HT - hormononetrapia
CHTH lub CHT - chemoterapia
DX - Docetaxel
DRE (Digital Rectal Examination) - ręczne badanie prostaty palcem przez odbytnicę
EPE /+/ = Extra Prostatic Extension positive = nowotwór przekroczył torebkę gruczołu
TK albo CT - tomografia komputerowa
TNM - klasyfikacja guza (patrz post poniżej)
TRUS - (Transeectal Ultrasonic Scan) - przezodbytnicze badanie ultrasonograficzne
TAB - totalna blokada hormonalna (TAB), z jednoczesnym podawaniem środka hormonalnego
USG - ultrasonografia
MR, RM, MRI - rezonans magnetyczny
meta = metastasis = przerzuty raka
PET - (Positron Emission Tomography) - tomografia pozytronowa
LRP - radykalna prostatektomia laparoskopowa
LHRH - (Luteinzing hormon releasing hormon ( hormon uwalniający hormon luteinizujący )
SM/-/ = Surgical Margins negative = nie znaleziono komórek nowotworowych w liniach cięcia
ZRP - radykalna prostatektomia z dostępu załonowego (czyli od brzucha, nie od krocza)
BPH - Benign Prostatic Hyperplasia, łagodny rozrost gruczołu krokowego
PIN - Prostatic Intraepithelial Neoplasia (śródnabłonkowa neoplazja prostaty), stan przedrakowy, może być umiarkowany (low-grade, LG) albo zaawansowany (high-grade, HG).
ASAP - (Atypical Small Acinar Proliferation) jest więcej o tym w prostatepedii
3D-CRT – radioterapia konformalna trójwymiarowa
3d-US – trójwymiarowa ultrasonografia
ADT – ablacja androgenowa
AR – receptor androgenowy
AS – aktywny nadzór
BDFS – przeżycie wolne od wznowy biochemicznej
BMD – gęstość mineralna kości
BMI – indeks masy ciała
BT – brachyterapia
CAB lub MAB całkowita /maksymalna blokada androgenowa
CPFS – przeżycie wolne od progresji klinicznej
CRT – radioterapia konformalna
CSAP – krioablacja gruczołu krokowego
CSS – przeżycie swoiste dla raka
CT lub TK – tomografia komputerowa
DRE –badanie palcem przez odbyt
DSS – przeżycie swoiste dla choroby
EBRT – radioterapia z pól zewnętrznych
ED – zaburzenia wzwodu
ePLND – Extended Pelvic Lymph Node Dissection) wycięcie węzłów chłonnych miednicy rozszerzone
e-MRI – wewnątrzodbytniczny rezonans magnetyczny
FNAB – aspiracyjna biopsja cienkoigłowa
HD EBRT – wysokiej dawki EBRT
HDR –brachyterapia z użyciem wysokich dawek
HIFU – skupiona wiązka fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu
HR – wskaźnik ryzyka
HRPC – hormonooporny rak stercza
HT – leczenie hormonalne
IAD – przerywana ablacja androgenowa
IGRT – radioterapia pod kontrolą badań obrazowych
IMRT – radioterapia wysokiej precyzji
IPSS – międzynarodowa skala punktowa objawów towarzyszących
chorobom gruczołu krokowego
LADT – długoterminowa ADT
LDR – brachyterapia o niskiej dawce
LH – hormon luteinizujący
LHRH – hormon uwalniających hormon luteinizujący
LND – wycięcie węzłów chłonnych
LRP – laparoskopowa prostatektomia radykalna
MRI – obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego
MRSI – spektroskopia rezonansu magnetycznego
NHT – neoadjuwantowa terapia hormonalna
NVB – pęczki naczyniowo-nerwowe
OS – całkowite przeżycie
PAP – sterczowa kwaśna fosfataza
RGK – rak gruczołu krokowego
PET – pozytronowa emisyjna tomografia
PFS – przeżycie wolne od wznowy
PIN – śródnabłonkowe nowotworzenie stercza
PLND – Pelvic Lymph Node Dissection) wycięcie węzłów chłonnych miednicy
PSA – swoisty antygen sterczowy
PSA DT – czas podwojenia PSA
PSA V – tempo wzrostu PSA
PSMA – swoisty sterczowy antygen błonowy dla mRNA
PPV – dodatnia wartość przepowiadająca
QoL – jakość życia
RR – ryzyko względne
RALP – radykalna prostatektomia z użyciem robota
RP – prostatektomia radykalna
RRP – radykalna prostatektomia załonowa
RT – radioterapia
RTOG – Grupa Radioterapii Onkologicznej
SLN – węzeł chłonny wartowniczy
SLND – wycięcie węzła wartowniczego
STAD – krótkoterminowa ablacja androgenowa
SVI – naciekanie pęcherzyków nasiennych
TNM – klasyfikacja zaawansowania raka TNM (T – guz, N – węzły chłonne, M – przerzuty odległe)
TZ – strefa przejściowa
TRUS – ultrasonografia przezodbytnicza
TURP – przezcewkowa elektroresekcja stercza
WW – baczna obserwacja
Wyjaśnienie najczęściej spotykanych pojęć:
"Naciek raka" znaczy po prostu "rak" .
"Naciekanie pni nerwowych", prawidlowa fraza: "naciekanie przestrzeni okołonerwowych"" oznacza, że dokoła "nitek" nerwów, przechodzących przez prostatę, bytuje i rozwija się nowotwór.
To naciekanie przestrzeni okołonerwowych niektórzy onkolodzy-urolodzy uważają za niekorzystny czynnik prognostyczny, inni - za rzecz bez znaczenia.
"Naciek na torebkę" oznacza, że nowotwór tę torebkę zaczyna "nadżerać".
Ważne, ze jej nie przekracza.
"Dochodzenie do linii cięcia" też jest tylko dochodzeniem, a nie przechodzeniem.
A
Analogi LHRH - rodzaj terapii hormonalnej polegający na podawaniu syntetycznie wytwarzanych hormonów, które zaburzają mechanizm, regulujący produkcję testosteronu. Powoduje to obniżenie stężenia tego hormonu w organizmie. Leki z tej grupy są wstrzykiwane pacjentom podskórnie w przednią ścianę brzucha lub domięśniowo w pośladek co 4 lub co 12 tygodni. Goserelina (Zoladex), leuprolid (Eligard, Lupron, Prostap, DCS)
Androgeny - hormony męskie, m. in. testosteron.
Antyandrogeny - leki obniżające stężenie androgenów (m.in. testosteronu) w surowicy krwi. flutamid (Apo-Flutam, bicalutamid (Casodex)
B
Biopsja - rodzaj zabiegu diagnostycznego, będącego inwazyjną metodą pobrania materiału biologicznego ze zmienionych chorobowo tkanek w celu wykonania badania histopatologicznego.
Biopsja gruboigłowa - badanie diagnostyczne przeprowadzane pod kontrolą USG za pomocą głowicy wprowadzanej do odbytu. Z miejsc podejrzanych o zmianę nowotworową jest pobierana próbka do badania histopatologicznego, które wykrywa komórki nowotworowe oraz określa stopień ich złośliwości.
Brachyterapia - nazywana też terapią kontaktową, jest jedną z technik leczenia w radioterapii. Polega na precyzyjnym naświetlaniu guza. W prostacie umieszcza się materiał radioaktywny (najczęściej poprzez założony do guza aplikator – źródło radioterapii lub w postaci ziarenek lub igieł) niszczący komórki nowotworowe. Ziarenka wprowadza się do prostaty przy pomocy igły. Materiał radioaktywny wchodzący w skład ziarenek promieniuje wewnątrz prostaty przez 17 do 35 dni.
C
Chemioterapia - polega na zastosowaniu u pacjenta określonych zestawów leków cytostatycznych. Ten typ leczenia stosuje się u chorych ze zmianami przerzutowymi do kości.
F
Fenomen odbicia (efekt odbicia/bounce phenomenon) przejściowy wzrost PSA po RT
G
Gruczoły nadnerczowe - dwa gruczoły umieszczone ponad nerkami odpowiedzialne za wydzielanie hormonów płciowych, m.in. androgenów.
H
Hormony - substancje chemiczne produkowane przez organizm, odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie i rozwój komórek.
Hormonoterapia HT- terapia oparta na lekach, które ingerują w gospodarkę hormonalną organizmu. Leczenie hormonalne może także polegać na chirurgicznym usunięciu gruczołu produkującego dany hormon. Celem leczenia hormonalnego jest obniżenie stężenia testosteronu w organizmie, co powoduje zahamowanie rozwoju komórek nowotworowych.
I
Impotencja - dysfunkcja seksualna występująca u mężczyzn, objawiająca się brakiem erekcji mimo podniecenia seksualnego.
L
Leczenie paliatywne – postępowanie polegające na zmniejszeniu dolegliwości wywołanych chorobą nowotworową, np. chemioterapia spowalniająca przebieg choroby, łagodzenie bólu wywołanego przez zniszczenia w organizmie wywołane przez nowotwór np. zarówno chemioterapią/ radioterapią czy kompleksowym leczeniem przeciwbólowym, nie zaś na leczeniu samego nowotworu.
LH-RH (ang. luteinizing hormone-releasing hormone) - produkowany przez przysadkę mózgową hormon odpowiedzialny za produkcję hormonów płciowych u mężczyzn i kobiet.
Ł
Łagodny przerost prostaty (BPH) - powiększenie prostaty na skutek zmian hormonalnych, które zaczynają zachodzić w organizmie mężczyzny w wieku 45 – 50 lat. Łagodny przerost nie jest nowotworem, jednak może powodować podobne do niego objawy.
Nietrzymanie moczu – niekontrolowane oddawanie moczu bez udziału naszej świadomości, bywa ubocznym efektem choroby nowotworowej lub leczenia operacyjnego czy radioterapii
Nowotwór - nieprawidłowy podział i rozrost komórek w organizmie. Nowotwory mogą mieć łagodną lub złośliwą postać.
Nowotwór złośliwy (rak) - nowotwór posiadający skłonność do odrywania się komórek od miejsca, w którym powstały. Komórki nowotworowe potrafią oddzielić się od rosnącego guza, dotrzeć do naczyń krwionośnych i zawędrować wraz z krwią w odległe miejsce organizmu, gdzie dają początek nowemu guzowi. W przypadku choroby nowotworowej powstanie nowych guzów, tzw. przerzutów, może doprowadzić do śmierci.
O
Orchiektomia - zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jednego lub obu jąder, kastracja.
P
PET (tomografia pozytronowa) to nie prześwietlenie, to jest specjalistyczne (i kosztowne) badanie radiologiczne z zakresu medycyny nuklearnej, wykorzystujące podane dożylnie znaczniki radioaktywne. PET jest coraz częściej używane w poszukiwaniu przerzutów odległych raka prostaty do kości. Badania PET z użyciem znaczników radioaktywnych opartych na krótkożyciowym izotopie fluoru 18-F stopniowo wypierają, jako szybsze i czulsze, używaną dotychczas scyntygrafię kośćca z użyciem znacznika radioaktywnego opartego na izotopie technetu Tc-99m. Nie wiem, czy i jaki ośrodek w Polsce ma do tych badań odpowiedni sprzęt i personel. Ideałem jest wykonywanie tego badania na specjalistycznej maszynie, łączącej w jednym urządzeniu dwa skanery różnego rodzaju, PET i CT, nazywa się wtedy PET/CT.
PSA (ang. Prostate-Specific Antigen) - specyficzny antygen sterczowy wytwarzany przez komórki nabłonkowe prostaty. Poziom PSA we krwi pomaga w diagnozowaniu zaburzeń funkcjonowania prostaty.
Per rectum - badanie prostaty palcem przez odbyt, przeprowadzane przez lekarza urologa. Przy pomocy tej metody można w sposób prosty i bezbolesny dotrzeć do gruczołu i sprawdzić, czy na jego torebce nie ma grudek lub stwardnień.
R
R1 Dodatni margines chirurgiczny w histopatologicznym pooperacyjnym raporcie.Oznacza że komórki rakowe znajdują się w linii cięcia chirurgicznego i należy się spodziewać że pozostawiono w organizmie komórki rakowe.
Radioterapia (RT)- metoda leczenia raka prostaty za pomocą naświetlania promieniami jonizującymi, które mogą w 100% zniszczyć niewielki guz. Jest stosowana również w sytuacjach, kiedy nowotwór rozprzestrzenił się poza granice prostaty, jednak w tym przypadku nie ma gwarancji pełnego wyleczenia. Istnieją dwie metody radioterapii: brachyterapia oraz teleradioterapia.
Radioterapia konformalna (3D) - umożliwia ograniczenie dawki promieniowania w zdrowych tkankach przy jednoczesnym zwiększeniu dawki w obrębie guza nowotworowego.
Radykalna prostatektomia (RP)- zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu gruczołu prostaty wraz z przyległymi tkankami, np. pęcherzykami nasiennymi.
Rezonans magnetyczny (MRI) - nieinwazyjne badanie polegające na uzyskiwaniu szczegółowych obrazów narządów wewnętrznych przeprowadzane przy pomocy magnesu podłączonego do komputera. W leczeniu raka prostaty stanowi uzupełniającą metodę diagnozowania wczesnych przerzutów raka prostaty (przed wystąpieniem objawów klinicznych) do węzłów chłonnych.
S
Skala Gleasona – pozwala określić „agresywność” raka prostaty w oparciu o wygląd mikroskopowy. Ocena polega na wyborze najczęściej występujących dwóch typów budowy komórki nowotworowej i przypisaniu im punktów od 1 do 5. Po ich dodaniu otrzymujemy wynik od 2 do 10. Wartości poniżej 5 są interpretowane jako nowotwór mniej agresywnego typu, powyżej 7 bardziej agresywnego.
Scyntygrafia kości - badanie przeprowadzane w momencie powstania podejrzenia o przerzucie nowotworowym do kości. Scyntygrafia kości polega na dożylnym podaniu odpowiedniego znacznika, a następnie ocenie zmian w kościach przy użyciu specjalnej kamery (detektora).
T
Teleradioterapia (RT) - jest jedną z technik leczenia w radioterapii. Polega na zewnętrznym napromieniowaniu stercza oraz jego okolic. Ta metoda jest stosowana jako leczenie samodzielne lub jako uzupełnienie leczenia operacyjnego.
Terapia mieszana - popularna i skuteczna metoda leczenia raka prostaty polegająca na łączeniu terapii antyandrogenami oraz analogami LHRH (tzw. maksymalna blokada androgenowa). W wyniku takiego postępowania dostęp testosteronu do komórek nowotworowych jest całkowicie zablokowany. Terapię rozpoczyna się od 2 tygodniowego stosowania antyandrogenu, a następnie włączany jest analog LHRH.
Testosteron - męski hormon płciowy należący do androgenów, produkowany w jądrach. Jest istotny dla fizycznego i psychicznego rozwoju oraz funkcjonowania mężczyzny. Testosteron pobudza rozwój gruczołu krokowego.
TNM - klasyfikacja guza (patrz post poniżej)
(TRUS) - badanie pozwalające uwidocznić granice i strukturę wewnętrzną gruczołu krokowego. Obraz gruczołu uzyskuje się po wprowadzeniu głowicy do odbytnicy. Badanie z reguły trwa 5-15 minut i nie wymaga znieczulenia. TRUS pozwala na oszacowanie objętości stercza oraz często identyfikuje zmiany, które mogą sugerować istnienie raka. Największą zaletą TRUS jest wskazanie miejsc, z których należy pobrać wycinki podczas biopsji stercza i odpowiednie ukierunkowanie igły biopsyjnej, przy pomocy której się je pobiera
U
Ultrasonografia (USG) - nieinwazyjna metoda diagnostyczna, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu.
Urolog - lekarz specjalizujący się w leczeniu zaburzeń układu moczowego u kobiet i mężczyzn, a także systemu rozrodczego u mężczyzn.
CaP - Rak prostaty (cancer of the prostate)
CRPC - rak prostaty oporny na kastrację
HSCP - hormonowrażliwy rak prostaty
mCRPC - przerzutowy rak prostaty oporny na kastrację
mHSPC - przerzutowy hormonowrażliwy rak prostaty
RP - radykalna prostatektomia (operacja usunięcia prostaty)
RT - radioterapia
HT - hormononetrapia
CHTH lub CHT - chemoterapia
DX - Docetaxel
DRE (Digital Rectal Examination) - ręczne badanie prostaty palcem przez odbytnicę
EPE /+/ = Extra Prostatic Extension positive = nowotwór przekroczył torebkę gruczołu
TK albo CT - tomografia komputerowa
TNM - klasyfikacja guza (patrz post poniżej)
TRUS - (Transeectal Ultrasonic Scan) - przezodbytnicze badanie ultrasonograficzne
TAB - totalna blokada hormonalna (TAB), z jednoczesnym podawaniem środka hormonalnego
USG - ultrasonografia
MR, RM, MRI - rezonans magnetyczny
meta = metastasis = przerzuty raka
PET - (Positron Emission Tomography) - tomografia pozytronowa
LRP - radykalna prostatektomia laparoskopowa
LHRH - (Luteinzing hormon releasing hormon ( hormon uwalniający hormon luteinizujący )
SM/-/ = Surgical Margins negative = nie znaleziono komórek nowotworowych w liniach cięcia
ZRP - radykalna prostatektomia z dostępu załonowego (czyli od brzucha, nie od krocza)
BPH - Benign Prostatic Hyperplasia, łagodny rozrost gruczołu krokowego
PIN - Prostatic Intraepithelial Neoplasia (śródnabłonkowa neoplazja prostaty), stan przedrakowy, może być umiarkowany (low-grade, LG) albo zaawansowany (high-grade, HG).
ASAP - (Atypical Small Acinar Proliferation) jest więcej o tym w prostatepedii
3D-CRT – radioterapia konformalna trójwymiarowa
3d-US – trójwymiarowa ultrasonografia
ADT – ablacja androgenowa
AR – receptor androgenowy
AS – aktywny nadzór
BDFS – przeżycie wolne od wznowy biochemicznej
BMD – gęstość mineralna kości
BMI – indeks masy ciała
BT – brachyterapia
CAB lub MAB całkowita /maksymalna blokada androgenowa
CPFS – przeżycie wolne od progresji klinicznej
CRT – radioterapia konformalna
CSAP – krioablacja gruczołu krokowego
CSS – przeżycie swoiste dla raka
CT lub TK – tomografia komputerowa
DRE –badanie palcem przez odbyt
DSS – przeżycie swoiste dla choroby
EBRT – radioterapia z pól zewnętrznych
ED – zaburzenia wzwodu
ePLND – Extended Pelvic Lymph Node Dissection) wycięcie węzłów chłonnych miednicy rozszerzone
e-MRI – wewnątrzodbytniczny rezonans magnetyczny
FNAB – aspiracyjna biopsja cienkoigłowa
HD EBRT – wysokiej dawki EBRT
HDR –brachyterapia z użyciem wysokich dawek
HIFU – skupiona wiązka fal ultradźwiękowych o dużym natężeniu
HR – wskaźnik ryzyka
HRPC – hormonooporny rak stercza
HT – leczenie hormonalne
IAD – przerywana ablacja androgenowa
IGRT – radioterapia pod kontrolą badań obrazowych
IMRT – radioterapia wysokiej precyzji
IPSS – międzynarodowa skala punktowa objawów towarzyszących
chorobom gruczołu krokowego
LADT – długoterminowa ADT
LDR – brachyterapia o niskiej dawce
LH – hormon luteinizujący
LHRH – hormon uwalniających hormon luteinizujący
LND – wycięcie węzłów chłonnych
LRP – laparoskopowa prostatektomia radykalna
MRI – obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego
MRSI – spektroskopia rezonansu magnetycznego
NHT – neoadjuwantowa terapia hormonalna
NVB – pęczki naczyniowo-nerwowe
OS – całkowite przeżycie
PAP – sterczowa kwaśna fosfataza
RGK – rak gruczołu krokowego
PET – pozytronowa emisyjna tomografia
PFS – przeżycie wolne od wznowy
PIN – śródnabłonkowe nowotworzenie stercza
PLND – Pelvic Lymph Node Dissection) wycięcie węzłów chłonnych miednicy
PSA – swoisty antygen sterczowy
PSA DT – czas podwojenia PSA
PSA V – tempo wzrostu PSA
PSMA – swoisty sterczowy antygen błonowy dla mRNA
PPV – dodatnia wartość przepowiadająca
QoL – jakość życia
RR – ryzyko względne
RALP – radykalna prostatektomia z użyciem robota
RP – prostatektomia radykalna
RRP – radykalna prostatektomia załonowa
RT – radioterapia
RTOG – Grupa Radioterapii Onkologicznej
SLN – węzeł chłonny wartowniczy
SLND – wycięcie węzła wartowniczego
STAD – krótkoterminowa ablacja androgenowa
SVI – naciekanie pęcherzyków nasiennych
TNM – klasyfikacja zaawansowania raka TNM (T – guz, N – węzły chłonne, M – przerzuty odległe)
TZ – strefa przejściowa
TRUS – ultrasonografia przezodbytnicza
TURP – przezcewkowa elektroresekcja stercza
WW – baczna obserwacja
Wyjaśnienie najczęściej spotykanych pojęć:
"Naciek raka" znaczy po prostu "rak" .
"Naciekanie pni nerwowych", prawidlowa fraza: "naciekanie przestrzeni okołonerwowych"" oznacza, że dokoła "nitek" nerwów, przechodzących przez prostatę, bytuje i rozwija się nowotwór.
To naciekanie przestrzeni okołonerwowych niektórzy onkolodzy-urolodzy uważają za niekorzystny czynnik prognostyczny, inni - za rzecz bez znaczenia.
"Naciek na torebkę" oznacza, że nowotwór tę torebkę zaczyna "nadżerać".
Ważne, ze jej nie przekracza.
"Dochodzenie do linii cięcia" też jest tylko dochodzeniem, a nie przechodzeniem.
A
Analogi LHRH - rodzaj terapii hormonalnej polegający na podawaniu syntetycznie wytwarzanych hormonów, które zaburzają mechanizm, regulujący produkcję testosteronu. Powoduje to obniżenie stężenia tego hormonu w organizmie. Leki z tej grupy są wstrzykiwane pacjentom podskórnie w przednią ścianę brzucha lub domięśniowo w pośladek co 4 lub co 12 tygodni. Goserelina (Zoladex), leuprolid (Eligard, Lupron, Prostap, DCS)
Androgeny - hormony męskie, m. in. testosteron.
Antyandrogeny - leki obniżające stężenie androgenów (m.in. testosteronu) w surowicy krwi. flutamid (Apo-Flutam, bicalutamid (Casodex)
B
Biopsja - rodzaj zabiegu diagnostycznego, będącego inwazyjną metodą pobrania materiału biologicznego ze zmienionych chorobowo tkanek w celu wykonania badania histopatologicznego.
Biopsja gruboigłowa - badanie diagnostyczne przeprowadzane pod kontrolą USG za pomocą głowicy wprowadzanej do odbytu. Z miejsc podejrzanych o zmianę nowotworową jest pobierana próbka do badania histopatologicznego, które wykrywa komórki nowotworowe oraz określa stopień ich złośliwości.
Brachyterapia - nazywana też terapią kontaktową, jest jedną z technik leczenia w radioterapii. Polega na precyzyjnym naświetlaniu guza. W prostacie umieszcza się materiał radioaktywny (najczęściej poprzez założony do guza aplikator – źródło radioterapii lub w postaci ziarenek lub igieł) niszczący komórki nowotworowe. Ziarenka wprowadza się do prostaty przy pomocy igły. Materiał radioaktywny wchodzący w skład ziarenek promieniuje wewnątrz prostaty przez 17 do 35 dni.
C
Chemioterapia - polega na zastosowaniu u pacjenta określonych zestawów leków cytostatycznych. Ten typ leczenia stosuje się u chorych ze zmianami przerzutowymi do kości.
F
Fenomen odbicia (efekt odbicia/bounce phenomenon) przejściowy wzrost PSA po RT
G
Gruczoły nadnerczowe - dwa gruczoły umieszczone ponad nerkami odpowiedzialne za wydzielanie hormonów płciowych, m.in. androgenów.
H
Hormony - substancje chemiczne produkowane przez organizm, odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie i rozwój komórek.
Hormonoterapia HT- terapia oparta na lekach, które ingerują w gospodarkę hormonalną organizmu. Leczenie hormonalne może także polegać na chirurgicznym usunięciu gruczołu produkującego dany hormon. Celem leczenia hormonalnego jest obniżenie stężenia testosteronu w organizmie, co powoduje zahamowanie rozwoju komórek nowotworowych.
I
Impotencja - dysfunkcja seksualna występująca u mężczyzn, objawiająca się brakiem erekcji mimo podniecenia seksualnego.
L
Leczenie paliatywne – postępowanie polegające na zmniejszeniu dolegliwości wywołanych chorobą nowotworową, np. chemioterapia spowalniająca przebieg choroby, łagodzenie bólu wywołanego przez zniszczenia w organizmie wywołane przez nowotwór np. zarówno chemioterapią/ radioterapią czy kompleksowym leczeniem przeciwbólowym, nie zaś na leczeniu samego nowotworu.
LH-RH (ang. luteinizing hormone-releasing hormone) - produkowany przez przysadkę mózgową hormon odpowiedzialny za produkcję hormonów płciowych u mężczyzn i kobiet.
Ł
Łagodny przerost prostaty (BPH) - powiększenie prostaty na skutek zmian hormonalnych, które zaczynają zachodzić w organizmie mężczyzny w wieku 45 – 50 lat. Łagodny przerost nie jest nowotworem, jednak może powodować podobne do niego objawy.
Nietrzymanie moczu – niekontrolowane oddawanie moczu bez udziału naszej świadomości, bywa ubocznym efektem choroby nowotworowej lub leczenia operacyjnego czy radioterapii
Nowotwór - nieprawidłowy podział i rozrost komórek w organizmie. Nowotwory mogą mieć łagodną lub złośliwą postać.
Nowotwór złośliwy (rak) - nowotwór posiadający skłonność do odrywania się komórek od miejsca, w którym powstały. Komórki nowotworowe potrafią oddzielić się od rosnącego guza, dotrzeć do naczyń krwionośnych i zawędrować wraz z krwią w odległe miejsce organizmu, gdzie dają początek nowemu guzowi. W przypadku choroby nowotworowej powstanie nowych guzów, tzw. przerzutów, może doprowadzić do śmierci.
O
Orchiektomia - zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu jednego lub obu jąder, kastracja.
P
PET (tomografia pozytronowa) to nie prześwietlenie, to jest specjalistyczne (i kosztowne) badanie radiologiczne z zakresu medycyny nuklearnej, wykorzystujące podane dożylnie znaczniki radioaktywne. PET jest coraz częściej używane w poszukiwaniu przerzutów odległych raka prostaty do kości. Badania PET z użyciem znaczników radioaktywnych opartych na krótkożyciowym izotopie fluoru 18-F stopniowo wypierają, jako szybsze i czulsze, używaną dotychczas scyntygrafię kośćca z użyciem znacznika radioaktywnego opartego na izotopie technetu Tc-99m. Nie wiem, czy i jaki ośrodek w Polsce ma do tych badań odpowiedni sprzęt i personel. Ideałem jest wykonywanie tego badania na specjalistycznej maszynie, łączącej w jednym urządzeniu dwa skanery różnego rodzaju, PET i CT, nazywa się wtedy PET/CT.
PSA (ang. Prostate-Specific Antigen) - specyficzny antygen sterczowy wytwarzany przez komórki nabłonkowe prostaty. Poziom PSA we krwi pomaga w diagnozowaniu zaburzeń funkcjonowania prostaty.
Per rectum - badanie prostaty palcem przez odbyt, przeprowadzane przez lekarza urologa. Przy pomocy tej metody można w sposób prosty i bezbolesny dotrzeć do gruczołu i sprawdzić, czy na jego torebce nie ma grudek lub stwardnień.
R
R1 Dodatni margines chirurgiczny w histopatologicznym pooperacyjnym raporcie.Oznacza że komórki rakowe znajdują się w linii cięcia chirurgicznego i należy się spodziewać że pozostawiono w organizmie komórki rakowe.
Radioterapia (RT)- metoda leczenia raka prostaty za pomocą naświetlania promieniami jonizującymi, które mogą w 100% zniszczyć niewielki guz. Jest stosowana również w sytuacjach, kiedy nowotwór rozprzestrzenił się poza granice prostaty, jednak w tym przypadku nie ma gwarancji pełnego wyleczenia. Istnieją dwie metody radioterapii: brachyterapia oraz teleradioterapia.
Radioterapia konformalna (3D) - umożliwia ograniczenie dawki promieniowania w zdrowych tkankach przy jednoczesnym zwiększeniu dawki w obrębie guza nowotworowego.
Radykalna prostatektomia (RP)- zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu gruczołu prostaty wraz z przyległymi tkankami, np. pęcherzykami nasiennymi.
Rezonans magnetyczny (MRI) - nieinwazyjne badanie polegające na uzyskiwaniu szczegółowych obrazów narządów wewnętrznych przeprowadzane przy pomocy magnesu podłączonego do komputera. W leczeniu raka prostaty stanowi uzupełniającą metodę diagnozowania wczesnych przerzutów raka prostaty (przed wystąpieniem objawów klinicznych) do węzłów chłonnych.
S
Skala Gleasona – pozwala określić „agresywność” raka prostaty w oparciu o wygląd mikroskopowy. Ocena polega na wyborze najczęściej występujących dwóch typów budowy komórki nowotworowej i przypisaniu im punktów od 1 do 5. Po ich dodaniu otrzymujemy wynik od 2 do 10. Wartości poniżej 5 są interpretowane jako nowotwór mniej agresywnego typu, powyżej 7 bardziej agresywnego.
Scyntygrafia kości - badanie przeprowadzane w momencie powstania podejrzenia o przerzucie nowotworowym do kości. Scyntygrafia kości polega na dożylnym podaniu odpowiedniego znacznika, a następnie ocenie zmian w kościach przy użyciu specjalnej kamery (detektora).
T
Teleradioterapia (RT) - jest jedną z technik leczenia w radioterapii. Polega na zewnętrznym napromieniowaniu stercza oraz jego okolic. Ta metoda jest stosowana jako leczenie samodzielne lub jako uzupełnienie leczenia operacyjnego.
Terapia mieszana - popularna i skuteczna metoda leczenia raka prostaty polegająca na łączeniu terapii antyandrogenami oraz analogami LHRH (tzw. maksymalna blokada androgenowa). W wyniku takiego postępowania dostęp testosteronu do komórek nowotworowych jest całkowicie zablokowany. Terapię rozpoczyna się od 2 tygodniowego stosowania antyandrogenu, a następnie włączany jest analog LHRH.
Testosteron - męski hormon płciowy należący do androgenów, produkowany w jądrach. Jest istotny dla fizycznego i psychicznego rozwoju oraz funkcjonowania mężczyzny. Testosteron pobudza rozwój gruczołu krokowego.
TNM - klasyfikacja guza (patrz post poniżej)
(TRUS) - badanie pozwalające uwidocznić granice i strukturę wewnętrzną gruczołu krokowego. Obraz gruczołu uzyskuje się po wprowadzeniu głowicy do odbytnicy. Badanie z reguły trwa 5-15 minut i nie wymaga znieczulenia. TRUS pozwala na oszacowanie objętości stercza oraz często identyfikuje zmiany, które mogą sugerować istnienie raka. Największą zaletą TRUS jest wskazanie miejsc, z których należy pobrać wycinki podczas biopsji stercza i odpowiednie ukierunkowanie igły biopsyjnej, przy pomocy której się je pobiera
U
Ultrasonografia (USG) - nieinwazyjna metoda diagnostyczna, pozwalająca na uzyskanie obrazu przekroju badanego obiektu.
Urolog - lekarz specjalizujący się w leczeniu zaburzeń układu moczowego u kobiet i mężczyzn, a także systemu rozrodczego u mężczyzn.