Podstawowa wiedza o raku prostaty i leczeniu

Dla początkujących forumowiczów.

Podstawowa wiedza o raku prostaty i leczeniu

Nieprzeczytany postautor: wlobo135 » 29 sty 2013, 00:56

Podstawowa wiedza o raku prostaty i jego leczeniu.
________________________________________

Rak prostaty jest pierwszym co do częstości nowotworem (już przed rakiem płuc) powodującym zgony u mężczyzn. Częstość występowania raka stercza (prostaty) rośnie wraz z wiekiem. Według danych statystycznych współczynnik zachorowalności poniżej 50 roku życia wynosi 20% a u pacjentów w wieku 80 lat zbliża się do 90%. Wykrycie raka prostaty we wczesnym stadium zaawansowania daje szansę na całkowite wyleczenie.

Prostata jest gruczołem o kształcie orzecha włoskiego zlokalizowanym do przodu od odbytnicy pod pęcherzem moczowym. Jej zadaniem jest produkcja niektórych płynów nasienia, które ochraniają i odżywiają plemniki. Bezpośrednio za prostatą obecne są pęcherzyki nasienne odpowiedzialne za produkcje większości płynów zawartych w spermie. Prostata otacza pierwszy odcinek cewki moczowej, której zadaniem jest transport moczu oraz spermy przez prącie na zewnątrz.

U starszych osób część prostaty sąsiadująca z cewką moczową często ma tendencję do wzrostu, dochodzi wtedy do stanu zwanego łagodnym rozrostem gruczołu krokowego. Może to powodować trudności z oddawaniem moczu.


Niektórzy lekarze uwazają tzw nowotworzenie śródnabłonkowe prostaty (PIN – prostatic intraepithelial neoplasia) za początkowe stadium raka. Pojawiać się ono może u mężczyzn nawet 20-letnich, natomiast obecne będzie u 50% przed 50 r.ż.
Stan ten charakteryzuje się obecnością mikroskopowych zmian (kształtu, wielkości etc.) komórek gruczołowych prostaty. Zmiany określane są mianem low-grade (jeśli są bliskie komórkom prawidłowym) lub high-grade kiedy ich budowa jest zdecydowanie nieprawidłowa. U pacjenta z wynikiem high-grade PIN w badaniu biopsyjnym prostaty istnieje 30-50% prawdopodobieństwa obecności raka prostaty. Z tego powodu wszyscy pacjenci z takimi wynikami powinni mieć częściej wykonywane biopsje prostaty, a stan ich zdrowia powinien być stale monitorowany.



Czynniki ryzyka rozwoju raka prostaty.
________________________________________

Na dzień dzisiejszy nie są znane rzeczywiste przyczyny zachorowania na raka prostaty, naukowcy wyodrębnili jednak kilka czynników, które na pewno zwiększają szanse rozwoju tej choroby.

Wiek – Szanse zachorowania na raka prostaty wzrastają gwałtownie po przekroczeniu 50 r.ż. Około 2/3 przypadków wykrywane jest u pacjentów po 65r.ż. Nadal nie jasne jest dlaczego częstość zachorowań wzrasta z wiekiem.

Predyspozycje rodzinne - Rak prostaty może rozwijać się u różnych osób należących do tej samej rodziny, co sugeruje szerzenie się choroby poprzez materiał genetyczny. Osoby posiadające brata lub ojca z rakiem prostaty ponad dwa razy częsciej chorują na tą chorobę. (chory brat zwiększa szanse zachorowania bardziej niż chory ojciec). Najbardziej narażone są osoby, które mają w rodzinie więcej niż jeden przypadek raka prostaty.

Dieta – Mężczyźni jedzący dużo czerwonego mięsa i produktów wysoko tłuszczowych mają więcej szans na zachorowanie niż pozostałe osoby. Taka dieta najczęściej wiąże się ze spożywaniem niewielkich ilości owoców i warzyw. Lekarze nie są do końca pewni który z tych czynników istotniej wpływa na powstawanie raka prostaty. Część badań wykazało natomiast, że częściej chorują mężczyźni spożywający zbyt duże ilości wapnia (poprzez złą dietę i preparaty).
Niektóre substancje m.in. likopen, który w dużych ilościach występuje w owocach i warzywach, szczególnie w pomidorach, grejpfrutach i melonach, witamina D, witamina E i selen prawdopodobnie obniżają ryzyko powstania raka prostaty. Badania nad substancjami zmniejszającymi ryzyko rozwoju raka prostaty trwają, na dzień dzisiejszy najlepsza dietą w walce z tą chorobą jest ograniczenie ilości spożytego mięsa czerwonego i spożywanie przynajmniej 5 warzyw lub owoców dziennie. Taka dieta obniża również szanse na zachorowanie na inne nowotwory oraz na chorby układu krążenia.



Jak zapobiegać rakowi prostaty.
________________________________________

Ponieważ nie jest znana dokładna przyczyna powstania raka prostaty, na dzień dzisiejszy nie wiadomo jak przeciwdziałać powstaniu większości przypadków tej choroby. Większości czynników ryzyka, takich jak wiek, rasa czy zachorowania w rodzinie nie możemy w żaden sposób modulować.
Istnieje możliwość redukcji ryzyka zachorowania poprzez zmianę codziennej diety. Amerykańskie dietetycy zalecają spożywanie większej ilości pokarmów opartych na źródłach roślinnych oraz ograniczenie spożywania mięsa czerwonego, zwłaszcza o dużej zawartości tłuszczów. Każdego dnia należy przynajmniej 5-krotnie spożywać warzywa lub owoce. Zalecane są również produkty zbożowe, ryż, makaron, fasolka. Natomiast należy ograniczyć spożywanie cukru. Zachowanie tego rodzaju diety obniża również ryzyko zachorowania na inne nowotwory oraz choroby układu krążenia.

Przyjmowanie preparatów witaminowych i mineralnych może wpływać na ryzyko zachorowania, lecz nie jest to jeszcze udowodnione, wyniki niektórych badań sugerują, że regularne przyjmowanie 50mg witaminy E może je obniżyć. Inne badania sugerują natomiast, że witamina E nie ma wpływu na rozwój raka prostaty i że zbyt duża jej ilość może powodować choroby serca. Ryzyko zachorowania na raka prostaty prawdopodobnie obniża selen, zaś preparaty witaminy A według niektórych naukowców to ryzyko zwiększają. Ryzyko i korzyści związane z przyjmowaniem syntetycznych preparatów witaminowych należy skonsultować ze swoim lekarzem.



Jak wcześnie wykryć raka prostaty ?

________________________________________

Raka prostaty można zdiagnozować wcześnie dzięki regularnemu oznaczaniu zawartosci związku chemicznego o nazwie PSA we krwi (ang. Prostate Specific Antigen). Raka prostaty wykrywa też proste badanie per rectum ( badanie palcem przez odbyt), ponieważ gruczoł prostaty leży bezpośrednio przed odbytnicą – lekarz palcem wskazującym jest w stanie wykryć stwardnienia, lub inne zmiany w konsystencji prostaty mogące sugerować powstanie raka. Jeśli lekarz w badaniu per rectum wykryje cokolwiek budzącego jego wątpliwości skieruje pacjenta na dalsze badania. Od czasu wprowadzenia testów wczesnego wykrywania raka (ok 1990) liczba zgonów z powodu tej choroby znacznie zmalała.
Jednak nie zawsze można liczyć na dokładność badań wczesnego wykrywania raka prostaty, ani badanie zawartości PSA, ani badanie per rectum nie są w 100% dokładne. Fałszywie dodatnie wyniki badań mogą wywołać zdezorientowanie i lęk pacjenta. Niektórzy pacjenci zupełnie niepotrzebnie kierowani są na biopsje prostaty, z drugiej strony wyniki fałszywie ujemne powodują poczucie bezpieczeństwa i obniżenie czujności u osób w rzeczywistości chorych.

Pod uwage należy przede wszyskim brać wiek i stan zdrowia pacjenta. Rak prostaty u osób młodych nie wykryty wystarczająco wcześnie może doprowadzić do zgonu znacznie skracając życie pacjenta. Rak prostaty u starszej, schorowanej osoby rzadko jest przyczyną zgonu, gdyż generalnie zaliczany jest do raków wolno rosnących.
Naukowcy są zgodni, że lekarze pierwszego kontaktu powinni sugerować pacjentom po 45-tym roku życia regularne oznaczanie PSA oraz wykonywanie badania per rectum. Mężczyźni należący do grup podwyższonego ryzyka, czyli osoby,których bliscy krewni – ojciec, brat, syn – chorowali na raka prostaty przed 65r.ż.) powinni poddawać się regularnym badaniom już od 40 r.ż.

Lekarze powinni umożliwić pacjentom szczegółowe omówienie korzyści i ryzyka, które niosą coroczne badania. Pacjenci sami powinni brać udział podejmowaniu decyzji poprzez poszerzanie swojej wiedzy na temat raka prostaty, korzyści wczesnego wykrycia tej choroby i sposobów leczenia.



Oznaczanie PSA
______________________________________________

PSA jest substancją wydzielaną przez zdrowe komórki prostaty. Wydzielany jest głównie do nasienia, jednak niewielka jego ilość trafia do krwi. Większość zdrowych mężczyzn ma we krwi poniżej 4 nanogramy PSA w jednym mililitrze.
Gdy rozwija się rak prostaty, poziom PSA przekracza 4. Jeśli jego poziom waha się między 4 a 10 istnieje 25% szans, że pacjent choruje na raka prostaty. Jeśli poziom ten przekracza 10 szanse te rosną do 50% następnie rosną wraz z poziomem PSA. Należy jednak pamiętać, że u 15% mężczyzn z PSA poniżej 4 można wykryć poprzez biopsje raka prostaty.
Na poziom PSA wpływa kilka innych czynników: 1.Poziom ten rośnie w przypadku łagodnego rozrostu prostaty(benign prostaty hyperplasia – BPH), stan ten występuję u bardzo wielu starszych mężczyzn.2. PSA rośnie także w przypadku zapalenia prostaty, stan ten występuje np. w wyniku infekcji.3. PSA fizjologicznie rośnie wraz z wiekiem – im starszy pacjent tym na ogół ma wyższy poziom PSA przy zachowaniu prawidłowej budowy i czynności prostaty. 4.Czasowy wzrost poziomu PSA powoduje wytrysk nasienia – lekarz może zasugerować powstrzymanie się od czynności seksualnych min. 2 dni przed badaniem. 5. Niektóre leki mogą wpływać na poziom PSA we krwi, istotne jest by pacjent poinformował lekarza, że przyjmuje finasteryd (Proscar lub Propecia) lub dutasteryd (Avodart).6. Ucisk prostaty np.w czasie badabia przez odbytnicę (per rectum) i jazda na rowerze.
Preparaty ziołowy również wpływają na poziom PSA – niektóre mieszanki, określane przez producentów jako zioła ochraniające gruczoł prostaty, mogą maskować podwyższony poziom PSA, dlatego bardzo istotne jest aby pacjent poinformował swojego lekarza o fakcie przyjmowania tych preparatów.
Jeśli badania wykażą podwyższony poziom PSA lekarz może skierować pacjenta na biopsję prostaty. Powinien pamiętać jednak o przydatności wykonania tzw nowych testów wykrywania PSA we krwi.

Frakcja wolna PSA:
PSA występuje we krwi w dwóch postaciach – związanej z białkami krwi oraz postaci wolnej (niezwiązanej). Procent wolnego PSA świadczy o ilości wolnego enzymu w stosunku do ilości jego związanej z białkami formy. Ilość wolnej frakcji PSA jest niższa u mężczyzn z rakiem prostaty niż u osób zdrowych.
Jeśli we krwi pacjenta stwierdzono graniczne stężenie PSA (4-10ng/mL) do tego niski procent wolnego PSA (niższy niż 10%) oznacza to, że prawdopodobieństwo obecności raka prostaty wynosi ok 50% i że koniecznie trzeba wykonać biopsję. Wielu lekarzy kieruje pacjentów na biopsję prostaty gdy procent wolnego PSA wynosi 25% lub mniej. Ostatnie badania wykazały, że jeżeli na biopsje prostaty kierowano by wyłącznie pacjentów z granicznym PSA i z poniżej 25% wolnego PSA uniknęłoby dużej liczby niepotrzebnie wykonywanych zabiegów. Mimo tego, że test na procent wolnego PSA jest szeroko stosowany, wielu lekarzy sprzeciwia się, by poziom 25% uznać jako wartość graniczną.

Oznaczanie tempa wzrostu PSA w określonym czasie:
Nawet gdy podstawowy test na PSA nie wykazuje podwyższonego poziomu, badanie zmian ilości PSA w czasie może sugerować obecność nowotworu i wykonaniu biopsji prostaty.
Np jeśli corocznie wykonywane jest badanie stężenia PSA i wartość ta rośnie szybciej niż 0.75ng/ml na rok oznacza to że wskaźnik PSAv (zmiana PSA w czasie) jest wysoki i należy zastanowić się nad wykonaniem biopsji. Większość lekarzy uważa, że aby zmierzyć dokładnie wskaźnik PSAy należy badać stężenie PSA nie rzadziej niż co 18 miesięcy.

Gęstość PSA:
Wskaźnik ten (PSAD) znalazł zastosowanie w przypadku pacjentów z prostatą o dużej objętości. Rozmiary prostaty są określane przy pomocy USG transrektalnego (przezodbytniczego), następnie dzieląc ilość PSA przez objętość prostaty uzyskujemy wartość wskaźnika PSAD. Gdy jest ona podwyższona oznacza to wzrost prawdopodobieństwa obecności raka prostaty. Test ten jest znacznie mniej czuły niż badanie wolnej frakcji PSA

PSA specyficzne dla wieku:
Graniczne wartości PSA budzą obawy w przypadku pacjenta 50-letniego, jednak gdy chodzi o pacjenta 80-letniego taki sam wynik jest mniej niepokojący. Wartość PSA zawsze rośnie z wiekiem i nie powinno to sugerować obecności raka prostaty. Dlatego niektórzy lekarze postanowili porównywać wynik PSA z wynikami grupy meżczyzn w tym samym wieku. Przydatność tego testu nadal podlega dyskusji

Zastosowanie monitorowania PSA po zdiagnozowaniu raka prostaty:
Mimo tego, ze badanie stężenia PSA pomaga głównie we wczesnym diagnozowaniu raka prostaty jest ono przydatne równiez w innych sytuacjach.
Gdy znane są już wyniki testów klinicznych oraz stopień rozwoju guza, monitorowanie PSA jest przydatne przy decydowaniu o dalszych badaniach. Pomoże to ustalić, czy rak nadal obejmuje tylko gruczoł prostaty, czy rozprzestrzenił się na okoliczne narządy (co spowodowało by kolejny znaczny wzrost PSA), to zaś może wpłynąć na strategię leczenia (zabieg operacyjny i terapia radiacyjna mają zastosowanie wyłącznie w przypadku gdy rak ograniczony jest do samej prostaty)

Po zabiegu operacyjnym i naświetlaniach poziom PSA nadal powinien być monitorowany do określenia skuteczności leczenia. Po poprawnie przeprowadzonym zabiegu wycięcia prostaty, w której toczył się proces rakowy poziom PSA spada do bardzo niskich wartości, jeśli rośnie ,może oznaczać to, że komórki raka prostaty nadal są obecne w ustroju.
Ocena stężenia PSA jest przydatna w przypadku leczenia hormonami, pomaga w podjęciu decyzji o zmianie sposobu leczenia.
Gdy dochodzi do wznowy raka prostaty, lub jego przerzutów zmienia się zastosowanie oceny PSA – nie da się dzięki niemu przewidzieć jakie objawy będzie miał pacjent i jak długo będzie jeszcze żyć. Normy PSA nie mają w tym wypadku zastosowania – pacjent z PSA powyzej 4 może nie mieć żadnych objawów, natomiast pacjent z niskim PSA może cierpieć z powodu objawów raka. W zaawanswowanym stadium choroby istotniejsze jest śledzenie zmian poziomu PSA niż sugerowanie się pojedynczym wynikiem.


Badanie per rectum, czyli badanie palcem przez odbyt.
Lekarz zakłada gumową rękawiczke i przy pomocy środka poslizgowego (lubrykatu) wprowadza palec do odbytu pacjenta. Umożliwia to stwierdzenie czy w zasięgu palca znajdują się struktury, które mogą być guzami nowotworowymi. Gruczoł prostaty zlokalizowany jest bezpośrednio przed odbytnicą, a większość raków rozwija się w tylnej części gruczołu – dzięki temu wiele z nich moża zbadać per rectum. Badanie to jest dla pacjentów krępujące, jednak nie powoduje doznań bólowych i trwa krótką chwilę.
Badanie per rectum nie jest tak efektywne jak monitorowanie poziomu PSA, jednak w wielu przypadkach dzieki niemu stwierdzono obecność guza u mężczyzn z prawidłowym poziomem PSA. Dlatego w badaniach przesiewowych w kierunku raka prostaty oba te badania są traktowane jako podstawowe.
Dzieki badaniu per rectum można ocenić czy rak prostaty rozprzestrzenił się poza gruczoł i czy po usunięciu chirurgicznym guza doszło to wznowy.

USG transrektalne (TRUS)
Badanie to wykorzystuje ultradźwięki do stworzenia graficznego obrazu gruczołu prostaty. W odbytnicy umieszczona zostaje niewielka sonda, która jednocześnie wysyła ultradźwięki i odbiera dźwięki odbite od poszczególnych struktur prostaty(echo). Komputer na ich podstawie tworzy obraz widoczny na ekranie.
Podczas tego badanie możliwe jest uczucie niewielkiego dyskomfortu, trwa ono jedynie kilka minut.
USG transrektalne nie jest stosowane jako badanie rutynowe, ponieważ rak wczesny nie jest widoczny w trakcie jego wykonania. Najczęściej jest stosowane podczas biopsji prostaty (patrz niżej), umożliwia wprowadzenie igły biopsyjnej w guz nowotworowy.
Dzięki USG transrektalnemu lekarz może również ocenić objętość prostaty (co umożliwi określenie gęstości PSA), oraz ustalić jakie istnieją najlepsze opcje leczenia danego pacjenta. Badanie to jest pomocne podczas niektórych zabiegów operacyjnych, np kriochirurgii.


Diagnostyka raka prostaty.
________________________________________

W razie wystąpienia konkretnych objawów oraz nieprawidłowości w wynikach testów wczesnego wykrywania raka prostaty (poziom PSA i per rectum) lekarz może skierować pacjenta na biopsje prostaty aby ostatecznie stwierdzić obecność raka.
Objawy raka prostaty – Wczesny rak prostaty na ogół nie powoduje żadnych objawów i wykrywany jest tylko dzięki badaniom poziomu PSA i per rectum. Bardziej zaawansowane stadia powodują problemy z oddawaniem moczu – pacjent częściej oddaje mocz, a jego strumień jest słabszy. Nierakowe zmiany w prostacie np łagodny rozrost prostaty (BPH) występują częściej niż rak i często dają takie same objawy.

Rak prostaty w bardziej zaawansowanym stadium może powodować hematurię, czyli obecność krwi w moczu oraz impotencję, czyli problemy ze wzwodem. Rak prostaty może rozprzestrzenić się do kości powodują bóle bioder, kręgosłupa, żeber i innych obszarów. Rak może uciskać nerwy rdzeniowe powodując słabość i męczliwość nóg, problemy z kontrolą czynności pęcherza i oddawania stolca. Objawy te mogą być powodowane przez inne choroby niż rak prostaty, ważne jest aby pacjent poinformował lekarza dokładnie o wszystkich objawach, aby ich przyczyna została szybko poznana i odpowiednio leczona.


Biopsja prostaty
Biopsja gruboigłowa to badania wykonywane m.in. w ramach diagnostyki raka prostaty. Procedura ta polega na pobraniu próbki tkanek prostaty i ocenie jej pod mikroskopem. Igłe wprowadza się na ogół przez ściane odbytnicy, pomocne przy tym badaniu jest USG transrektalne (można dzięki niemu obserwować wprowadzaną igłę). Dzięki temu badaniu otrzymujemy fragmenty tkanki o kształcie cylindrycznym tzw. bioptaty, które wysyłane są do laboratorium patomorfologicznego.
Sugerując się opisem można by przypuszczać, że biopsja prostaty jest badaniem bardzo bolesnym, jednak jeśli stosowany jest tzw pistolet biopsyjny trwa ono dosłownie sekundy. Pacjent ma prawo poprosić lekarza o zastosowanie miejscowego znieczulenia.
Aby stwierdzić obecność lub brak komórek rakowych lekarz musi pobrać od 6 do 13 próbek tkanki prostaty z różnych jej obszarów. Niestety – mimo, że czasami pobiera się więcej próbek możliwe jest pominięcie obszarów nowotworu. W takim wypadku choroba jest obecna, a w badaniu mikroskopowym próbek nie stwierdza się raka. W medycynie taką sytuację określa się „wynikiem fałszywie ujemnym”. Jeśli lekarz nadal nie jest pewny diagnozy (prawidłowe komórki w próbkach, a poziom PSA wysoki) powinien powtórzyć biopsje ale po całkowitym jej wygojeniu , żeby wykluczyć ostatecznie obecność raka prostaty.
Zalecenia przed biopsją prostaty:
- należy odstawić leki obniżające krzepliwość krwi ( acard, aspiryna, polocard - na 7 dni przed biopsją,
- od dnia poprzedzającego biopsję zacząć przyjmować antybiotyk - wg zaleceń urologa ( również rano w dniu biopsji),
- na badanie nie trzeba zgłaszać się na czczo, można zjeść przewidziane posiłki,
- wskazane jest wypróżnienie w dniu badania ( przed biopsją),

Po biopsji
- należy kontynuować przyjmowanie antybiotyku,
- jeszcze przez 3 dni nie przyjmować leków obniżających krzepliwość krwi,
- unikać wysiłków fizycznych, pić więcej płynów.
Biopsja jest na ogół wykonywana w gabinecie lekarskim I nie trwa dłużej niż 15 minut. Do kilku dni po badaniu u pacjenta mogą wystąpić słabe bóle okolic krocza, niewielkie ilości krwi w moczu i kale. Krew może pojawić się również w nasieniu pacjenta nawet do miesiąca od dnia badania.
Próbka uzyskana podczas biopsji prostaty wysyłana jest do laboratorium gdzie patomorfolog (lekarz specjalizujący się w diagnostyce obejmującej m.in. ocenę mikroskopową tkanek) określi czy w próbce znajdują się komórki rakowe. Wyniki są gotowe na ogół w ciągu 1-3 tygodni, lecz może to trwać dłużej. Jeśli w próbce zostanie stwierdzony rak, patomorfolog określi równiez tzw grading



Skala Gleasona
__________________________________________

Prawie wszyscy patomorfolodzy do oceny stopnia zaawansowania raka prostaty stosują tzw skale Gleasona. W skali tej liczbom od 1 do 5 przypisany jest mikroskopowy obraz tkanki prostaty. Jeśli przypomina ona zdrową tkankę oznacza się ją numerem 1 w skali Gleasona. Jeśli komórki tej tkanki mają typowe cechy komórek rakowych, do tego rozprzestrzeniają się na sąsiadujące tkanki (tworząc tzw. nacieki nowotworowe) oznaczana jest numerem 5. Cyfry 2, 3, 4 oznaczają odpowiednie stadia pośrednie między tymi stanami.
Ponieważ w raku prostaty mogą występować obszary o różnych stopniach zaawansowania, grading stosuje się do 2 z nich, stanowiących większość objętości raka. Pierwsza liczba oznacza najbardziej rozpowszechniony stopień zaawansowania. Gdy zsumuje się liczby, które odpowiadają ich obrazom w skali Gleasona, wynik stanowi tzw. Punktację Gleasona (lub sumę Gleasona), ktora obejmuje cyfry od 2 do 10. Im wyższy wynik punktacji Gleasona, tym większe jest ryzyko szybszego wzrostu i rozprzestrzeniania się raka prostaty.


„Podejrzane” wyniki
Czasami podczas oceny mikroskopowej tkanek prostaty patolog nie stwierdza obecności komórek rakowych, jednak nie jest pewny czy obserwowane komórki są zupełnie prawidłowej struktury. Wyniki takie określane są mianem „podejrzanych” i podciągane pod dwie kategorie – komórki atypowe, lub tzw. Nowotworzenie śródnabłonkowe (PIN)
Ta ostatnia dzielona jest jeszcze na PIN niskiego stopnia i PIN wysokiego stopnia. U wielu mężczyzn PIN niskiego stopnia może wystąpić już w młodym wieku i nie zawsze w tej sytuacji rozwija się rak prostaty.
Gdy stwierdzona jest obecność komórek atypowych, lub PIN wysokiego stopnia, istnieje 30-50% znalezienia komórek raka w późniejszej biopsji. Dlatego w tych sytuacjach zaleca się częste badania kontrolne i następne biopsje.



Leczenie rak a prostaty.
________________________________________

Ponieważ rak prostaty rozprzestrzenia się bardzo powoli, w przypadku niektórych pacjentów – szczególnie zaawansowanych wiekiem, lub cierpiących na inne, poważniejsze schorzenia, nie stosuje się leczenia radykalnego. W zamian lekarze sugerują tzw. baczną obserwację. Polega ona na monitorowaniu czynności prostaty, rozmiarów raka, bez stosowania metod leczenia takich jak zabieg operacyjny lub naświetlania. Takie podejście jest słuszne, jeśli rak nie daje żadnych objawów, lekarze spodziewają się, że będzie rósł bardzo powoli, wyjściowo jest niewielkich rozmiarów i obejmuje tylko jeden segment prostaty. Monitorowanie raka bez jego leczenia nie ma zastosowania w przypadku młodego pacjenta z szybkorosnącym rakiem prostaty.

Postawa bacznej obserwacji ma zastosowanie w przypadku pacjentów, u których stwierdzono raka wolnorosnącego, którego leczenie (zabieg chirurgiczny, naświetlania, terapia hormonalna) nie spowoduje przedłużenia życia pacjenta, może natomiast wywołać szereg skutków ubocznych. Z tego powodu niektórzy pacjenci wybierają tą właśnie opcje. Pozostali poddają się wszystkim formom możliwego leczenia mimo prawdopodobieństwa wystąpienia skutków ubocznych, które mogą przewyższyć korzyści płynące z terapii.
Nie oznacza to oczywiście zupełnego zaniechania leczenia. Pacjent z rakiem prostaty jest pod obserwacją, co pół roku bada się stężenie PSA w jego krwi i wykonuje badanie per rectum. Istnieje możliwość wykonania USG transrekatlnego z wykonaniem biopsji raz na rok. Jeśli u pacjenta wystąpią dokuczliwe objawy raka, lub rak zacznie szybko się rozprzestrzeniać istnieje możliwość ponownego rozpatrzenia zastosowania leczenia przyczynowego.



Zabieg operacyjny ( RP )
________________________________

Radykalalna prostatektomia (całkowite usunięcie prostaty) to podstawowy zabieg chirurgiczny w leczeniu raka prostaty. Stosuje się go w przypadku, gdy badania obrazowe wykażą, że rak nie rozprzestrzenił się poza obszar prostaty (stadium T1 lub T2). Polega na usunięciu całego gruczołu prostaty wraz z tkankami go otaczającymi ( włączając pęcherzyki nasienne).


Radykalna prostatektomia załonowa:
podczas tej operacji, stosowanej przez większość urologów, pacjent jest w znieczuleniu ogólnym. Chirurg wykonuję cięcie w dolnej części brzucha, pomiędzy pępkiem a spojeniem łonowym. Bywa że najpierw pobiera do badania okoliczne węzły chłonne, jesli obecne są w nich komórki raka operacja nie jest kontynuowana, gdyż oznacza to, że rak rozprzestrzenił się i nie da się go wyleczyć operacyjnie.
To czy węzły chłonne są usuwane zależy od poziomu PSA i punktacji Gleasona. Jeśli jedno i drugie są wysokie, usuwa się wszystkie węzły chłonne w sąsiedztwie prostaty. Chirurg powinien też zwrócić uwagę na dwa malutkie pęczki nerwów biegnące po bokach prostaty. Są to nerwy odpowiedzialne za erekcje, jeśli dojdzie do ich uszkodzenia, pacjent staje się impotentem. Nawet w przypadku gdy pozostaną one nienaruszone, mija kilka miesięcy po operacji gdy pacjent staje się ponownie zdolny do czynności seksualnych. W przypadku uszkodzenia jednego tylko pęczka nerwowego pacjent nadal jest zdolny do erekcji. Jeśli masa nowotworu rozprzestrzeni się na wspomniane pęczki nerwowe, chirurg powinien je usunąć.
Radykalna prostatektomia kroczowa – Podczas tej operacji chirurg wykonuje cięcie na skórze krocza (obszaru skóry między odbytem a moszną). Stosuje się ją w przypadku gdy nie istnieje potrzeba oszczędzenia pęczków nerwowych i nie pobiera się węzłów chłonnych, oraz w sytuacji gdy nie można wykonać innego zabiegu np załonowego. Operacja ta trwa krócej i skutecznością nie ustępuje radykalnej prostatektomii załonowej. Zdarza się, że po tej operacji pacjent odczuwa słabsze dolegliwości bólowe niż po zabiegu załonowym. Po zabiegu konieczne jest by pacjent pozostał na oddziale min. 3-4 dni, a do pracy wrócił nie wcześniej niż po 3 tygodniach.
Po zabiegu, gdy pacjent nadal jest znieczulony, zakładany jest cewnik, czyli rodzaj gumowej rurki, która wprowadzana jest przez cewke moczową, aby umożliwić drenaż pęcherza moczowego. Cewnik usuwa się po ok 2 tygodniach, do tego czasu ułatwia pacjentowi oddawanie moczu.


Radykalna laparoskopowa Prostatektomia (LRP):
Powyższe techniki operacyjne opierają się na tzw. „otwarciu” pacjenta, gdyż dostęp do prostaty uzyskuje się dzięki sporym cięciom w powłokach skórnych. Nowsza technika, określana jako radykalna laparoskopowa prostatektomia polega na wykonaniu małego cięcia i wprowadzeniu do ciała pacjenta specjalnego instrumentu operacyjnego. Przewagą tej techniki jest zredukowanie krwawienia, bólów pooperacyjncyh i czasu hospitalizacji pacjenta, w porównaniu do technik klasycznych. Jeśli wykonana poprawnie, operacja ta jest tak samo skuteczna jak zabiegi „otwarte”, trwa natomiast dłuzej i wymaga większej precyzji. Zachowanie ciągłości pęczków nerwowych podczas operacji wykonywanej tą techniką jest możliwe. Ilość powikłań po tej operacji jest porównywalna z ilością powikłań po klasycznych zabiegach. Niektórzy chirurdzy wykonują tą operacje „zdalnie” przy użyciu wyspecjalizowanego robota działającego w sytemie da Vinci. Obecnie (2012) w Polsce pracuje jeden taki aparat we Wrocławiu.Wybór między bezpośrednim wycięciem prostaty przy pomocy laparoskopu a zastosowaniem systemu zdalnego leży w kwestii chirurga. Powodzenie operacji nie zależy jednak od doboru instrumentów, a od zaangażowania i doświadczenia chirurga.
Mimo tego, że technika ta wydaje się być najnowocześniejsza, należy zdawać sobie sprawę z tego, że jest to jedynie uwspółcześniona wersja najstarszego zabiegu wycięcia prostaty– radykalnej prostatektomii.


Przezcewkowe usunięcie prostaty (TURP):
Jest to operacja paliatywna, co oznacza że wykonuje się ją aby złagodzić objawy choroby, nie jest to zabieg leczący przyczynę choroby. Wykonuje się ją u pacjentów z ciężkimi zaburzeniami oddawania moczu, którzy nie zakwalifikowali się do zabiegu leczącego czyli RP lub RT. TURP stosuje się też w leczeniu nierakowego rozrostu prostaty (łagodnego przerostu prostaty BPH)
Podczas tej operacji chirurg usuwa część gruczołu prostaty, która otacza bezpośredni cewke moczową. Nie wykonuje się cięć na skorze – instrument zwany resektoskopem wprowadzany jest przez zewnetrzne ujście cewki moczowej. Chirurg dociera narzędziem aż do wysokości prostaty, następnie tkanka prostaty jest podgrzana dzięki specjalnej elektrodzie i usunięta na zewnątrz. Podczas tego zabiegu pacjent jest w znieczuleniu ogólnym, lub nadoponowym, czas trwania zabiegu to ok 1 godzina. Pacjent po operacji musi byc zacewnikowany przez 1-3 dni. Po 1-2 dniach pacjent może opuścić klinikę, do pracy może wrócić po ok 2 tygodniach. Do pewnego czasu w moczu pacjenta może pojawiać się krew. Inne możliwości powikłań to infekcje i powikłania związane ze znieczuleniem.
Pierwsze badanie PSA po RP powinno przeprowadzić się nie wcześniej niż po sześciu tygodniach od zabiegu. Uważa się że zabieg zakończył się sukcesem jeżeli poziom PSA będzie niższy niż 0,2 i malejący w dwóch kolejnych badaniach.


Ryzyko i powikłania związane z radykalną prostatektomią
Powikłania chirurgiczne – są takie same jak w przypadku każdego zabiegu chirurgicznego, włączając powikłania związane ze znieczuleniem. Wśród nich należy wymienić niewielkie ryzyko zawału serca, udaru, zakrzepów kończyn dolnych (które wraz z prądem krwi mogą dostać się do płuc) oraz ryzyko infekcji w miejscu przecięcia skóry. Ponieważ prostata jest bogato unaczyniona, kolejnym powikłaniem może być krwawienie podczas, lub po zabiegu. Jeśli jest ono obfite, pacjentowi przetaczane są preparaty krwi. Bardzo rzadko dochodzi do zgonów z powodu powikłań po operacji prostaty.
Najczęstszymi objawami ubocznymi radykalnej prostatektomii są zaburzenia oddawania moczu i impotencja. Objawy te mogą wystąpić po zastosowaniiu innych form leczenia.

Nietrzymanie moczu
oznacza utrate kontroli nad mikcją czyli czynnością oddawania moczu, może ona polegać na mimowolnym jego oddawaniu, występowaniem tzw przecieków moczu. Istnieją różne stopnie tego zabużenia. Wpływa ono nie tylko na fizjologię pacjenta, może też wpłynąć na warstwę społeczną i emocjonalną jego życia.
Objaw ten może mieć związek z wysiłkiem, stresem – podczas kaszlu, kichania, śmiechu lub ćwiczeń fizycznych, jest wtedy wynikiem problemów ze zwieraczem cewki moczowej – mięśnia, który zatrzymuje mocz w pęcherzu moczowym. (komórki rakowe mogą zniszczyć sam mięsień, jak i nerwy które go kontrolują). Innym rodzajem tego objawu jest nietrzymanie moczu przy nagłym parciu – pacjenci odczuwają nagłą potrzebę oddania moczu, związane jest to z uwrażliwieniem pęcherza na obecność nawet niewielkich ilości moczu.

U większości pacjentów po radykalnej prostatektomii prawidłowe funkcje pęcherza powracają kilka tygodni po operacji. Powrót do pełnej kontroli nad czynnością oddawania moczu przebiega na ogół etapami.
Leczenie nietrzymania moczu po operacjach prostaty zależy od jego typu, przyczyny I intensywności. Pacjent powinien jak najszybciej zgłosić tą dolegliwość swojemu lekarzowi. Mimo że temat ten jest dla pacjentów kłopotliwy, jest to częsta dolegliwość występująca u wielu osób. Lekarz po zebraniu szczegółowego wywiadu dotyczącego występowania epizodów nietrzymania moczu zaleci najlepsze leczenie i zasugeruje sposób postępowania.
Jedną z najstarszych metod leczenia są tzw ćwiczenia Kegla – ćwiczenia na wzmocnienie mięśni pęcherza. Polegają na napinaniu i rozluźnianiu określonych partii mięśni miednicy.
Istnieją również leki wspomagające czynność mięśni pęcherza I zwieracza cewki moczowej. Wpływają na same mięśnie lub kontrolujące je nerwy. Działają różnie w zależności od typu nietrzymania moczu. Istnieje też chirurgiczne leczenie tej dolegliwości – polega ono na wszczepieniu kolegenu do zwieracza pęcherza, lub wszczepieniu sztucznej protezy tego mięśnia stosuję się ją tylko w przypadku długotrwałego i ciężkiego nietrzymania moczu.
Impotencja – inaczej zaburzenia wzwodu, oznacza niemożność erekcji co za tym idzie odbycia stosunku płciowego. Może być ona wynikiem uszkodzenia lub konieczności wycięcia pęczków nerwowych odpowiedzialnych za erekcje w przebiegu radykalnej prostatektomii, terapii radiacyjnej, kriochirurgii i innych zabiegów.

U wielu pacjentów od 3 do 12 miesięcy po radykalnej prostatektomii dochodzi do problemów ze wzwodem. Stan ten może być leczony odpowiednimi preparatami. Ponowne rozwinięcie zdolności do erekcji po zabiegach na prostacie zależy od wieku, stanu sprzed operacji i od tego czy ciągłość pęczków nerwowych została naruszona czy nie.
W leczeniu impotencji stosuje się obecnie kilka preparatów, pacjent powinien szczegółowo omówić opcje takiego leczenia.
Inhibitory fosfodiesterazy – takie jak cytrynian sildenafilu (Viagra), vardenafilu (levitra) i tadalafilu (cialis) to doustne leki w formie pigułek, poprawiające erekcję. Nie będą skuteczne w wypadku gdy podczas operacji zostały uszkodzone oba pęczki nerwowe. Najczęstszymi skutkami ubocznymi są ból głowy, zaczerwienienia skóry, niestrawność, nadwrażliwość na światło i gromadzenie wydzieliny w jamie nosowej. BEZWZGLĘDNYM przeciwwskazaniem do stosowania tych leków jest równoczesne przyjmowanie nitratów (w leczeniu chorób serca, nadciśnienia). Interakcja leków z tych dwóch grup może mieć tragiczny skutek.


Prostaglandyna E1 to naturalny związek chemiczny produkowany w organizmie zdrowego mężczyzny, powodujący erekcje członka. Jego syntetyczny analog jest stosowany w leczeniu impotencji w formie bezbolesnych zastrzyków podawanych w okolice podstawy prącia, lub niewielkich czopków podawanych w ujście cewki moczowej.
Poza środkami farmakologicznymi w leczeniu impotencji stosuje się też środki mechaniczne i implanty silikonowe.
Bezpłodność – oprócz możliwości impotencji, radykalna prostatektomia usuwa prostatę i pęczki nasienne i w takiej sytuacji mężczyzna traci możliwość posiadania potomstwa. Większość pacjentów poddanych prostatektomii to ludzie starsi, ryzyko bezpłodności nie stanowi dla nich znaczącego problamu. Jeśli operacji ma być poddany pacjent młodszy, może rozważyć zdeponowanie nasienia w banku spermy.
Obrzęk limfatyczny – to rzadkie, jednak możliwe powikłanie prostatektomii. Jeśli podczas zabiegu usuwa się węzły chłonne okolic prostaty limfa może gromadzić się w dolnych partiach ciała, kończynach dolnych i okolicach krocza powodując opuchliznę i ból. Obrzęk limfatyczny leczy się zabiegami fizykalnymi.



Radioterapia ( RT )
___________________________

Terapia ta wykorzystuje promienie o wysokiej energii do zabijania komórek rakowych. Stosuje się ją w wypadkach raka o niskim stadium zaawansowania i tylko gdy rak obejmuje samą prostatę, lub rozprzestrzenił się tylko do przylegającej do prostaty tkanki. Szanse wyleczenia wydają się być podobne szans pacjentów, u których zastosowano radykalną prostatektomię. Gdy choroba jest w bardziej zaawansowanym stadium, terapię radiacyjną stosuje się do redukcji masy guza nowotworowego i do zapobiegania objawom.

Obecnie stosowane są dwie główne odmiany terapii radiacyjnej: napromienianie wiązką zewnętrzną i brachyterapia. Obie sprawdziły się w leczeniu raka prostaty, więcej informacji na temat wyleczeń dotyczy radioterapii metodą wiązki zewnętrznej.
Wiązka promieniowania skupiona jest na prostacie, wysyłana jest przez zewnętrzne źródło. Przed takim zabiegiem wykonywane są liczne badania obrazowe takie jak tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny czy zdjęcia rentgenowskie aby dokładnie określić lokalizację prostaty. Zanim rozpocznie się naświetlanie lekarz robi atramentem znak na skórze, co pomoże w prawidłowym wycelowaniu wiązki. (obecnie wprowadzana jest nowsza metoda znakowania polegająca na wprowadzeniu do prostaty złotego znacznika.) Pacjent poddawany jest naświetlaniu przeważnie 5 razy w tygodniu wiązką 2Gy przez okres 7-8 tygodni dawką promieniowania przeważnie 66-74 Gy. Na ogół hospitalizacja nie jest konieczna, pacjent leczony jest w przychodni. Samo naświetlanie trwa tylko kilka minut i jest całkowicie bezbolesne.
Oprócz zastosowania w leczeniu wczesnych stadiów raka, napromienianie wiązką zewnętrzną stosuje się w uśmierzaniu bólu kości, na która rozprzestrzenił się rak.
Coraz nowsze formy napromieniania wiązką zewnętrzną dają lepsze perspektywy wyleczenia i charakteryzują się rzadszymi skutkami ubocznymi.

Trójwymiarowa Radioterapia konformalna – Na podstawie trójwymiarowego obrazu prostaty, uzyskanego dzięki tomografii komuputerowej naświetla się możliwie najmniejszy obszar ciała, co zmniejsza niebezpieczeństwo takiego zabiegu.
Badania wykazują, że ten typ radioterapii skutecznością nie ustępuje radioterapii klasycznej, dlatego wielu onkologów skłania się w kierunku tej metody. Dzięki precyzji radioterapii konformalnej tkanki zdrowe ulegają tylko nieznacznemu uszkodzeniu.

Radioterapia techniką dynamicznej modulacji intensywności wiązki (IMRT) – to metoda bardziej zaawansowana niż konformalna metoda 3d. Aparat emitujący wiązkę krąży w okół pacjenta. Dzięki tej technice wiązka docierająca do ciała pacjenta potrafi dostarczyć dużą porcję promieniowania do tkanek nowotworowych jednocześnie oszczędzając tkanki zdrowe. Perspektywy stosowania tej techniki są bardzo obiecujące, niestety aparat jest w posiadaniu tylko większych ośrodków onkologii.


Stężenie PSA po leczeniu metodą napromieniania obniża się wolniej niż stężenie PSA po leczeniu metodą prostatektomii. Optymalna wartość odcięcia korzystnego nadiru PSA po napromienianiu nadal nie jest jednoznacznie ustalona. Wydaje się, że uzyskanie nadiru PSA <0,5 ng/ml przemawia za korzystnym wynikiem
leczenia. Czas do osiągnięcia nadiru PSA może być bardzo długi, niekiedy wynosi nawet >3 lata. Narastanie stężenia PSA do wartości >2 ng/ml powyżej nadiru PSA jest aktualną definicją wznowy biochemicznej po radioterapii. Wykazano zależność między czasem podwojenia się PSA a umiejscowieniem nawrotu raka;
czas podwojenia się stężenia PSA u chorych, u których wznowa ma charakter miejscowy, wynosi 13 miesięcy, względem 3 miesięcy u chorych z odległym umiejscowieniem raka.


Efekty uboczne radioterapii
Poniższe dane liczbowe dotyczące efektów ubocznych po radioterapii dotyczą jedynie radioterapii klasycznej. Skutki uboczne po stosowaniu nowszych technik opisanych powyżej występują znacznie rzadziej

Problemy jelitowe – w okresie terapii pacjent może cierpieć z powodu biegunek, czasami w stolcu może być obecna krew, mogą pojawić się objawy podrażnionego jelita grubego. Objawy te nie zawsze ustępują od razu po zakończeniu naświetlań – 10% mężczyzn skarży na objawy związane z przewodem pokarmowym takie jak bóle brzucha, pieczenie i biegunka.

Problemy z pęcherzem moczowym – pacjent częściej odczuwa potrzebę oddania moczu, uczucie pieczenie podczas oddawania moczu, możliwa jest obecność krwi w moczu. Objawy ze strony pęcherza moczowego występują u ok 1/3 pacjentów, przy czym najczęstszym objawem jest częste oddawanie moczu. 2-5% mężczyzn poddanych radioterapii skarży się na objawy nietrzymania moczu.
Impotencja – Na ogół nie występuje ona zaraz po radioterapii, lecz rozwija się w ciągu roku lub dłużej. Może rozwinąć się u 77% mężczyzn poddanych radioterapii metodą wiązki zewnętrznej. Tak jak w przypadku zabiegu chirurgicznego – im starszy jest pacjent tym bardziej prawdopodobne że impotencja wystąpi. Impotencja może być leczona inhibitorami fosfodiesterazy .

Radioterapia może powodować uczucie przemęczenia, na ogól uczucie to przechodzi kilka miesięcy po zakończeniu terapii
Obrzęk limfatyczny – opisany powyżej


Brachyterapia (radioterapia wewnętrzna)
Brachyterapia (zwana też terapią kontaktową, lub miejscową) polega na umieszczaniu w guzie nowotworowym maleńkich płytek lub ziaren radioaktywnych. Stosuje się ją u pacjentów z rakiem we wczesnym stadium, który rośnie relatywnie wolno.
Jej zastosowanie może być ograniczone ze względu na różne czynniki – u pacjentów, którzy przeszli operację przezcewkowego wycięcia prostaty, lub u tych którzy wcześniej cierpieli na zaburzenia w oddawaniu moczu, ryzyko efektów ubocznych jest znacznie większe. To samo dotyczy pacjentów z prostatą o dużej objętości (obecnie trwają próby poddawania pacjentów hormonoterapii przed brachyterapią aby zmniejszyć rozmiary gruczołu prostaty)
Aby precyzyjnie umieścić ziarna radioaktywne wcześniej lekarze wykonują szereg badań obrazowych takich jak transrektalne USG, tomografie komputerową i rezonans magnetyczny. Bez nich komórki nowotworowe mogą nie zostać wystarczająco napromieniowane, a zdrowe tkanki otaczające mogą zostać niepotrzebnie zniszczone.

Istnieją dwie odmiany brachyterapii – obie wykonywane są na sali operacyjnej w znieczuleniu.


Brachyterapia LDR – ziarna radioaktywne (zawierające radioaktywne izotopy takie jak Jod125 lub pallad 103) wstrzykiwane są przez skóre krocza (obszar między moszną a odbytem) w gruczoł prostaty. Ziarna umieszczone w ten sposób w ciele pacjenta uwalniają niskie dawki promieniowania przez tygodnie, lub miesiące.
Na ogół wstrzykuje się od 40 do 100 ziaren radioaktywnych. Są niewielkich rozmiarów, więc ich obecność jest dla pacjenta niewyczuwalna, a po rozpadzie zawartego w nich materiału radioaktywnego, pozostawia się je na miejscu.
Ten typ zabiegu wymaga znieczulenia ogólnego, lub nadoponowego. Pacjent pozostaje w szpitalu 1 dzień.
Możliwa jest kombinacja napromieniania wiązką zewnętrzną z brachyterapią – zwłaszcza gdy istnieje wysokie ryzyko przerzutów (przy wysokiej punktacji Gleasona)


Brachyterapia HDR – to nowsza technika. Przez skórę krocza do prostaty wprowadza się puste igły. Następnie wypełnia się je izotopem Irydu na 5-15 min. Na ogół wykonuje się 3 takie zabiegi w odstępach kilkudniowych. Radioaktywny pierwiastek jest za każdym razem usuwany z ciała pacjenta. Pacjent może odczuwać niewielki ból do tygodnia po zabiegach, w moczu pacjenta może pojawić się krew.
Zabiegi te są na ogół łączone z napromienianiem wiązką zewnętrzną (o mniejszej dawce niż metodą klasyczną). Plusami takiej kombinacji jest skupianie wiązki na samej prostacie i oszczędzanie tkanek wokół prostaty, cewniki moczowej, nerwów, pęcherza moczowego i odbytnicy.


Możliwe powikłania po brachyterapii
Mimo, że wstrzyknięte ziarna radioaktywne emitują promieniowanie o małej dawce, pacjent na wszelki wypadek nie powinien zbliżać się do kobiet w ciąży I małych dzieci. Istnieje też pewna możliwość migracji ziaren radioaktywnych np. Wraz z nasieniem, dlatego zaleca się pacjentowi stosowanie prezerwatyw przez okres leczenia. Ziarna radioaktywne mogą wydostawać się wraz z moczem pacjenta. Brak doniesień na temat przemieszczania się ich do innych części ciała pacjenta.
Tak jak napromienianie zewnętrzne, brachyterapia może powodować impotencje, problemy z oddawaniem moczu, oraz problemy jelitowe. Istotne, długo trwające objawy związane z jelitami (włączając pieczenie i ból odbytu, biegunke itp) zdarzają się rzadziej niż u 5% pacjentów,
Nietrzymanie moczu jest rzadkim powikłaniem, natomiast częste oddawanie moczu może wystąpić u ok 1/3 pacjentów po brachyterapii. Prawdopodobnie jest to spowodowane podrażnieniem cewki moczowej. Może dojść nawet do jej zamknięcia, co wymaga szybkiej interwencji chirurga.
Impotencja występuje rzadko po brachyterapii.


Kriochirurgia
Kriochirurgia (inaczej krioterapia, krioablacja) stosowana jest czasami w leczeniu raka prostaty. Rzadko stosowana u pacjentów z przerośniętą prostatą. W tym wypadku specjalne igły wprowadza się również przez skórę krocza, pomocne w tym zabiegu jest USG transrektalne. Przez igły do prostaty wtłaczane są gazy o bardzo niskiej temperaturze, które momentalnie tworzą kawałki lodu niszczące gruczoł prostaty. Aby mieć pewność, że nie są niszczone tkanki otaczające prostatę, chirurg obserwuje pole operacyjne przez USG transrektalne. W czasie zabiegu przez cewnik do cewki moczowej podawana jest ciepła sól fizjologiczna aby uchronić cewke przed niską temperaturą. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu.
Do pęcherze moczowego wprowadzany jest cewnik nadłonowy, który odprowadza mocz po operacji, gdy prostata jest obrzęknięta I utrudnia normalny odpływ moczu. Cewnik ten usuwa się kilka tygodni później. Po zabiegu na skórze, w miejscu wprowadzenia sond mogą pojawić się siniaki. Pacjent powinien pozostać dzień w szpitalu.
Kriochirurgia jest mniej inwazyjna niż prostatektomia radykalna, występuje mniejsza utrata krwi, czas hospitalizacji i powrotu do zdrowia jest krótszy,bóle po operacji są słabsze. Jednak obecnie wiadomo znacznie mniej na temat długoterminowych efektów krioterapii niż na temat efektów klasycznej chirurgii i radioterapii. Obecne techniki wspomagane USG i precyzyjnym monitorowaniem temperatury znane są od kilku lat. Dane na temat przeżycia 10 i 15-letniego pacjentów dopiero zostaną zebrane i zanalizowane. Z tego powodu wielu lekarzy nie proponuje kriochirurgii jako jedną z opcji leczenia raka prostaty. Poleca sie ją czasami w nawrotach choroby leczonej innymi metodami.

Możliwe efekty uboczne Kriochirurgii
Występują częściej u pacjentów, u których została ona zastosowana po wcześniejszej radioterapii niż u tych, u których zastosowano ją jako pierwszą formę leczenia.
Większość pacjentów zgłasza obecność krwi w moczu 1-2 dni po zabiegu, oraz bóle w miejscu wprowadzenia igieł. Często pojawiają się opuchlizny prącia i moszny. Niskie temperatury mogą oddziaływać również na pęcherz moczowy i jelita, co prowadzi do bóli, uczucia pieczenia i potrzeby częstego oddawania moczu i stolca. Większość pacjentów przestaje odczuwać efekty uboczne krioterapii w krótkim czasie
Zamrażanie prostaty może uszkodzić nerwy odpowiedzialne za wzwód powodując impotencje. Ta komplikacja występuje w tym wypadku częściej niż po prostatektomii radykalnej.
Nietrzymanie moczu jest rzadkie po kriochirurgii stosowanej jako pierwsza forma leczenia, zdarza się natomiast u pacjentów, którzy wcześniej przechodzili radioterapię.
Przetoka – nienaturalny otwór pomiędzy pęcherzem a odbytnicą może wystąpić u 2% pacjentów po kriochirurgii. W tym wypadku dochodzi do wycieku moczu do odbytnicy, konieczna jest interwencja chirurgiczna.



Hormonoterapia ( HT )
______________________________

Celem hormonoterapii jest obniżenie poziomu hormonów męskich (androgenów np testosterone) w ustroju. Androgeny są produkowane głównie w jądrach, mogą stymulować komórki rakowe prostaty do wzrostu. Obniżenie poziomu androgenów można powodować zmniejszanie się komórek raka, lub spowolnić ich wzrost. Hormonoterapia nie jest jednak samodzielną formą leczenia i nie stanowi substytutu terapii opisanych powyżej.
Hormonoterapia znalazła zastosowanie w
• leczeniu raka w wypadku gdy istnieją bezwzględne przeciwwskazania do zabiegu chirurgicznego I radioterapii, lub rak rozprzestrzenił się poza prostatę.
• Po zabiegu chirurgicznym lub radioterapii gdy dochodzi do wznowy raka, lub nie został on całkowicie usunięty.

Jako dodatek do radioterapii u pacjentów z wysokim ryzykiem nawrotu choroby
• Przed zabiegiem chirurgicznym lub radioterapią w celu zmniejszenia rozmiarów raka i zwiększenia efektywności leczenia.( Ta metoda jest obecnie kwestionowana.)


Typy hormonoterapii

Orchiektomia:
To chirurgiczne usunięcie jąder (w nich powstaje 90% androgenów). Po takim zabiegu guz nowotworowy prostaty zmniejsza się. To najtańsza I najprostsza metoda redukcji ilości androgenów. Jednak w przeciwieństwie do pozostałych metod, ta jest nieodwracalna I wielu pacjentów nie potrafi się na nią zdecydować.

Możliwe efekty uboczne orchiektomii są związane ze spadkiem androgenów we krwi. U 90% procent pacjentów występuje spadek lub brak libido oraz impotencja. Niektórzy cierpią na: uderzenia gorąca na ciele i w kierunku głowy, wzrost gruczołów sutkowych, osteoporoza, anemia, spadek sprawności psychicznej, spadek masy mięśniowej, uczucie przemęczenia, spadek „dobrego” cholesterolu HDL, depresja.

Wiele z tych efektów ubocznych poddaje się odpowiedniemu leczeniu.
Analogi LHRH – mimo ze leki z tej grupy są drogie, a terapia wymaga częstych wizyt u lekarza, ze zrozumiałych względów większość pacjentów wybiera tą opcję zamiast orchiektomii. Obniżają poziom androgenów we krwi tak efektywnie jak orchiektomia. Leki te są wstrzykiwane pod skórę, lub umieszczane pod skóra jako małe implanty. Podaje się je raz w miesiącu lub co 3, 4, 6 lub 12 miesięcy. Obecnie dostępne leki z tej grupy to Lupron, Viadur, Eligard, Zoladex, Trelstar. Skutki uboczne stosowania LHRH są podobne jak te po orchiektomii i zależą od zmian w poziomach hormonów.
Po podaniu analogów LHRH poziom testosteronu zanim zacznie spadać przez pewien czas podnosi się. To wynik złożonego mechanizmu działania tych leków. Pacjenci, u których rak rozprzestrzenił się na kości mogą odczuwać bóle w miejscu lokalizacji przerzutów. Jeśli rak obejmuje kręgosłup nawet niewielki jego rozrost może ucisnąć rdzeń kręgowy i spowodować bóle, a nawet paraliż. Aby uniknąć tego niepożądanego efektu podaje się wcześniej leki antyandrogenowe, najczęściej Apo-Flutam.

Antagoniści LHRH – to nowsza grupa leków, silniej I szybciej obniżają poziom testosteronu, nie powodują jego czasowego wzrostu na początku terapii tak jak leki z grupy agonistów LHRH. Badania kliniczne wykazały że u 5% pacjentów wystąpiła silna reakcja alergiczna na leki z tej grupy. Z tego powodu leki te stosuje się tylko u pacjentów z silnymi objawami raka prostaty, którzy nie mogą stosować leków z innych grup.
Efekty uboczne są podobne jak w wypadku orchiektomii czy agonistów LHRH
Przedstawicielem leków z tej grupy jest abarelix, podaje się go w formie zastrzyku do mięśniowego.

Antyandrogeny – Blokują enzym odpowiedzialny za produkcje androgenów w organizmie człowieka (nawet po orchiektomii, lub podczas leczenia analogami LHRH, mała ilość androgenów produkowana jest przez nadnercza). Leki z tej grupy to flutamid, bicalutamid oraz nilutamid. Przyjmowane są jako tabletki doustne.
Antyandrogeny stosuję się łącznie z analogami LHRH lub po zabiegu orchiektomii. Nazywa się to kombinowaną blokadą androgenów. Wyniki niektórych badań dowodzą, że taka kombinacja jest nieco bardziej skuteczna niż samodzielne stosowanie analogów LHRH czy sam zabieg orchiektomii.
Efekty uboczne po antyandrogenach – u pacjentów, którzy przeszli już orchiektomię, lub leczy się ich analogami LHRH są na ogół łagodne. Głównym z nich jest biegunka, mogą pojawiać się nudności, problemy z wątrobą, uczucie rozbicia. Antyandrogeny w porównaniu do analogów LHRH słabiej oddziałują na czynności seksualne pacjenta – jeśli stosowane są samodzielnie.
Leki z innych grup – estrogeny takie jak dietylostilbestrol, stosowane były dawniej u pacjentów z zaawansowanym rakiem prostaty. Z powodu ich efektów ubocznych (zakrzepy krwi, powiększenie piersi u mężczyzn) zostały zastąpione przez analogi LHRH i antyandrogeny. Stosuje się je tylko w wypadku nieskuteczności leków z innych grup.

Ketokonazol – to lek przeciwgrzybiczy, ma też właściwości antyandrogenowe i jest czasem stosowany (nie w PL)


Ostatnio pojawiła się nowa metoda leczenia polegająca na wczesnym podawaniu hormonoterapii z chemioterapią czyli podawanie analogu LHRH razem z Docetaxelem z Prednizonem. W badaniach ta metoda leczenia przedłużała całkowite przeżycie o 33 miesiące.



Chemioterapia
_________________________

Stosuje się gdy dochodzi do hormonoodporności czyli hormonoterapia przestaje działać i następuje gwałtowny wzrost PSA. Nie zaleca się jej we wczesnych stadiach raka prostaty ale obecnie prowadzone są badania nad jednoczesnym stosowaniem chemioterapii hormonoterapii we wczesnym okresie leczenia.
W chemioterapii stosuje się leki przeciwnowotworowe podawane dożylnie lub doustnie. Leki dostają się do krwiobiegu, a z biegiem krwi do wszystkich narządów, dlatego znajdują zastosowanie w sytuacji gdy doszło już do odległych przerzutów.
Podstawowym lekiem podawanym w zaawansowanych stadiach raka prostaty jest docetaksel (Taxotere). Udowodniono że przedłuża przeżycie pacjentów, u który hormonoterapia okazała się nieskuteczna. Docetaksel podaje się wraz z prednizonem (encorton).
Mitoksantron stosuje w leczeniu paliatywnym, aby zredukować objawy zaawansowanego raka prostaty, który nie reaguje na żadna inna formę leczenia.
Inne leki stosowane w chemioterapii raka prostaty to doksorubicyna, estramusin, etopozyd, winblastyna, paklitaksel i karboplatyna. Podobnie jak hormonoterapia, chemioterapia nie prowadzi do całkowitego wyleczenia. Nie ma możliwości, aby jej wynikiem było zniknięcie wszystkich komórek nowotworowych. Jej stosowanie ma na celu poprawę jakości życia osoby chorej i spowolnienie procesu nowotworowego.

Możliwe efekty uboczne chemioterapii
Chemioterapia zabija komórki rakowe, ale może też uszkadzać komórki zdrowych tkanek. Efekty uboczne zależą od rodzaju leku, podanej dawki i czasu leczenia. Najczęściej są to nudności i wymioty, utrata apetytu, wypadanie włosów, zajady w kącikach ust, większe ryzyko infekcji (spadek ilości białych ciałek krwi), uczucie zmęczenia (z powodu anemii).
Oprócz tego każdy lek stosowany w chemioterapii może powodować swoiste efekty uboczne, np estramustyna może powodować zakrzepy w naczyniach krwionośnych.
Niepożądane objawy chemioterapii leczy się odpowiednimi lekami np. Podaje się odpowiednie środki przeciwwymiotne, lub leki stymulujące rozwój krwinek czerwonych. Objawy te znikają po zakończeniu chemioterapii.



Leczenie bólu i innych symptomów
________________________________________

Podstawowym celem leczenia osoby chorej na raka prostaty jest oprócz wyeliminowania czynnika chorobotwórczego, poprawa jakości jej życia. Pacjent powinien zgłaszać lekarzowi wszelkie objawy zakłócające jego codzienne funkcjonowanie. Ból i inne objawy związane z prostatą na ogół łatwo poddają się leczeniu. Medycyna dysponuje całą gamą leków przeciwbólowych, które są skuteczne, o ile odpowiednio dobrane (od aspiryny do pochodnych opium). Pacjenci obawiają się czasem uzależnienia od silnych leków przeciwbólowych, jednak właśnie pochodne opium są najskuteczniejsze w leczeniu bólów nowotworowych. Objawy inne, takie jak senność lub zaparcia również mogą się pojawić, redukuje się je poprzez odpowiednie dobranie dawki leku przeciwnowotworowego lub stosowanie innych leków.

Bisfosfoniany – to grupa leków, które stosuje się w wypadku bólu kości związanego z przerzutami raka. Opóźniają również wzrost ogniska przerzutowego i zapobiegają złamaniom. Bisfosfoniany wzmacniają kości pacjentów, którzy są poddawani hormonoterapii. Przykładem leku z tej grupy jest Zometa, podaje się go w formie zastrzyku dożylnego.

Niektóre badania wykazują, że skuteczne w bólach kości są sterydy, takie jak prednizon czy deksametazon.

Do osłabienia bólu kości stosuje się także radioterapię (napromienianie wiązką zewnętrzną lub podawanie radiofarmaceutyków).
Stosuje się ją również w wypadku gdy dochodzi do przerzutów raka prostaty do kości. Radiofarmaceutyki lokalizują się w obrębie przerzutu w kości i emitując promieniowanie uśmiercają komórki nowotworowe redukując objawy bólowe.
Tego typu leczenie pomaga aż 80% pacjentów cierpiącym na bóle związane z przerzutami. Jeśli przerzuty pojawiają się w wielu kościach, radiofarmaceutyki to jedyna słuszna droga – nie powinno się naświetlać wiązką zewnętrzną każdej zajętej kości z osobna. Głównym objawem ubocznym takiego leczenia jest spadek białych krwinek krwi, co może zwiększyć ryzyko różnych infekcji.
Skuteczne leczenie bólu jest niezwykle istotne – umożliwi ono pacjentowi względnie normalne funkcjonowanie i podejmowanie dalszego leczenia.


Co dzieje się po leczeniu raka prostaty ?
____________________________________________

Po zakończeniu leczenia pacjent pozostaje pod obserwacją lekarza, aby mógł on wykluczyć obecność wznowy. Lekarz powinien ustalić dalszą strategię leczenia z pacjentem – ustalić częstotliwość dalszych spotkań, wykonywania testów PSA i badań per rectum. W zależności od sytuacji może zlecić wykonywanie różnych badań obrazowych. Każde nowe objawy czy efekty uboczne leczenia powinny być szybko rozpoznane i leczone.
Rak prostaty może powrócić nawet kilka lat po pierwszym leczeniu, dlatego tak istotna jest stała opieka specjalisty. Jeśli dojdzie do wznowy raka prostaty opcje dalszego leczenia będą uzależnione od lokalizacji nowotworu i typów wcześniej terapii.


Jakość życia pacjenta zależy też od niego samego – powinien informować na bieżąco swojego lekarza o wszelkich niepokojących go objawach, duża ich część poddaje się leczeniu.
Należy pamiętać, że każdy ludzki organizm jest niepowtarzalny – mimo poznania wiedzy na temat samej choroby, efektywności i opcji jej leczenia, oraz problemów zdrowotnych, którym chory stawi czoła – nie da się dokładnie przewidzieć jak będzie przebiegała choroba i jaka będzie skuteczność terapii.
[/b]
Awatar użytkownika
wlobo135
 
Posty: 4222
Rejestracja: 18 mar 2010, 09:34
Lokalizacja: Sydney
Blog: Wyświetl blog (0)

Re: Podstawowa wiedza o raku prostaty i leczeniu.Dla początk

Nieprzeczytany postautor: wlobo135 » 12 lip 2015, 00:32

Podstawowa wiedza o raku prostaty i jego leczeniu.
przedstawia dr med. Elżbieta Senkus-Konefka


Rak Prostaty cześć 1 z 3 (rokowanie)
http://www.youtube.com/watch?v=CW-0UYtefKQ

Rak Prostaty cześć 2 z 3 (diagnostyka)
http://www.youtube.com/watch?v=BASex6INaUA

Rak Prostaty cześć 3 z 3 (leczenie)
http://www.youtube.com/watch?v=MYl48VRWyQk
Awatar użytkownika
wlobo135
 
Posty: 4222
Rejestracja: 18 mar 2010, 09:34
Lokalizacja: Sydney
Blog: Wyświetl blog (0)


Wróć do PODSTAWOWA WIEDZA O RAKU PROSTATY I JEGO LECZENIU

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 4 gości

logo zenbox