Wszystko o morfologii (by dr nauk farm. L. Borkowski)

[zosia bluszcz]

Wszystko o Morfologii (część I)
autor: Dr nauk farm. Leszek BORKOWSKI


Odpowiadając na pytania Pacjentów, uprzejmie informuję:

=> Normy oraz wyniki przeprowadzonego badania wykonywane w szeroko rozumianej diagnostyce mogą się nieznacznie różnić w zależności od laboratorium, dlatego zalecam trzymanie się jednego dobrego miejsca.

=> Za główne czynniki wpływające na wartości laboratoryjne uznaje się między innymi: płeć, wiek, masę ciała, odżywianie, używki, narkotyki, leki, porę dnia, sytuację hormonalną oraz sprzęt, odczynniki i metodykę badań.

=> Porównując wyniki badań w czasie, jesteśmy w stanie mieć bardziej prawidłowy obraz tego co dzieje się w naszym organizmie.

=> Sporadycznie wzrost wartości lub ich spadek może być związany z naszą osobistą normą dlatego warto zbierać stare badania.

=> Generalnie trzeba założyć, iż do prawidłowej oceny pacjenta trzeba uzyskane wyniki odnosić do aktualnego stanu klinicznego oraz rodzaju przyjmowanych produktów leczniczych.

=> Dopiero kompleksowa ocena wyników diagnostyki laboratoryjnej uwzględniająca wiele parametrów pozwala na wyciąganie wniosków bliższych prawdzie.




Badania laboratoryjne krwi

Krew pełna / całkowita/ = krwinki czerwone / erytrocyty-RBC / +

+ krwinki białe / leukocyty-WBC / + płytki krwi / trombocyty-PLT / + osocze.


=> Morfologia krwi to badanie erytrocytów, leukocytów, trombocytów, barwnika krwi hemoglobiny /HGB/, hematokrytu /HCT/, oraz parametrów odnoszących się do krwinek czerwonych/ MCH, MCV, MCHC /.

=> Biochemia krwi to badanie osocza w tym koagulopatia, czyli badanie krzepliwości krwi, enzymy, np.:
AspAt, AlAt, fosfataza zasadowa i kwaśna, alfa amylaza, lipaza, kinaza keratynowa, cholinesteraza, białko C-reaktywne, elektrolity, lipidy, mocznik, kwas moczowy, kreatynina, bilirubina, ferrytyna, transferryna, witaminy, pierwiastki śladowe, troponiny sercowe, prokalcytonina itd.

=> Serologia to wykrywanie przeciwciał we krwi: badania serologiczne w diagnostyce chorób reumatycznych / czynnik reumatoidalny RF, odczyn antystreptolizynowy ASO, odczyn antystafylolizynowy ASTA, IgE całkowite, swoiste, grupy krwi, markery nowotworowe, wykrycie boreliozy, cytomegalowirusa, Helicobacter pylori, HIV, mononukleoza, różyczka, WZW A,B,C, toksoplazmoza, itd.


W standardzie diagnostyki laboratoryjnej materiałem do badań jest krew żylna, ale czasami pobieramy krew tętniczą do np. oznaczeń gazometrycznych lub krew włośniczkową do określenia np. stężenia glukozy.


=> Hemoglobina to białko, główny składnik erytrocytów.

=> Hematokryt to procentowy stosunek krwinek czerwonych, krwinek białych i płytek krwi do osocza krwi.

=> Parametry krwinek czerwonych informujące o stanie erytrocytów, poza stężeniem hemoglobiny i wartościami hematokrytu, to:

- >MCH – określa średnią zawartość hemoglobiny w erytrocytach;

- > MCV - określa objętość krwinki czerwonej, informuje o tym czy są one prawidłowe, zbyt duże lub za małe;

- > MCHC – określa stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej, informuje o jej właściwej proporcji w krwince czerwonej.

- > RDW współczynnik miary zróżnicowania erytrocytów. Wskaźnik czerwonokrwinkowy, pomocny w klasyfikacji niedokrwistości określa jak różnej objętości są krwinki czerwone.
Wskaźnik RDW może być podawany jako RCW-CN w postaci współczynnika zmienności lub jako RDW-SD wyrażony w postaci odchylenia standardowego.

Parametrów RWD nie można interpretować samodzielnie w oderwaniu od innych wartości morfologicznych opisujących czerwone ciałka krwi takich jak: MCV, MCH, MCHC, RBC, HCB, HCT, RET.

=> Krwinki czerwone/RBC/ czyli erytrocyty zawierają głównie hemoglobinę. Przechodzą różne stadia rozwoju a ich forma senioralna nazywa się retykulocytami / RET/.

=> Odczyn Biernackiego = OB = Opad
Jest to pomiar opadania krwinek czerwonych wykonany w probówce, gdy zmieszamy krew całkowitą z roztworem cytrynianu sodowego-czynnika zapobiegającego krzepnięciu krwi.
Po godzinie lub dwóch odczytuje się w skalibrowanej probówce lub pipecie o ile ml opadły krwinki czerwone.

Erytrocyty mają we krwi ujemny ładunek elektryczny, aby się nie skupiały ze sobą, tylko odpychały od siebie i nie ulegały śmiertelnej dla człowieka aglomeracji.
Poza organizmem krwinki czerwone tracą ładunek ujemny, łącza się w większe skupiska i opadają na dno probówki.

Fizjologicznie prędkość opadania erytrocytów jest większa u kobiet niż u mężczyzn.

=> Krwinki białe czyli leukocyty /WBC/ dzielą się na granulocyty / PMN /, monocyty / MONO/, limfocyty /LYM/.

- > Granulocyty / PMN / dzielą się na: obojętnochłonne / neutrocyty- NEUT / , kwasochłonne / eozynocyty-EOS / i zasadochłonne / bazocyty-BASO /.

=> Rozmaz krwi barwiony, oglądany pod mikroskopem pozwala obliczyć procentowo poszczególne frakcje białych krwinek.
Wiemy ile jest limfocytów, monocytów granulocytów obojętnochłonnych / neutrocytów/ z jąderem podzielonym, pałeczkowatych, segmentowatych i kwasochłonnych/ eozynocytów / oraz zasadochłonnych/ bazocytów /.


=> Trombocyty czyli płytki krwi pełnią ważna rola w krzepnięciu krwi, gojeniu się ran, fibrynolizie czyli rozpuszczaniu skrzepów.

W celu pełniejszej analizy trzeba ocenić równocześnie trzy parametry opisujące płytki krwi, są to:
- > PLT-liczba trombocytów,
- > PDW określa zróżnicowanie objętości pomiędzy płytkami krwi w badanej próbce,
- > MPV określa średnią objętość płytek krwi czyli informuje jaki odsetek trombocytów odbiega swoją objętością od objętości przeciętnych płytek krwi.

http://www.medexpress.pl/wszystko-o-mor ... sc-i/71680





Wszystko o Morfologii (część II)
autor: Dr nauk farm. Leszek BORKOWSKI



MORFOLOGIA – materiał krew żylna – wybrane przykłady możliwych przyczyn zmian wartości wskaźników:

WBC = leukocyty

=> Wzrost doprowadza do leukocytozy, może ona być spowodowana stanem zapalnym, zakażeniom, po urazach z uszkodzeniem tkanek, w przebiegu choroby nowotworowej, ciąża, wysiłek fizyczny, narażenie na upały.

=> Spadek doprowadza do leukopenii, może ona być spowodowana przewlekłymi chorobami krwi, szpiku kostnego, ostrymi zatruciami zw. chemicznymi, zakażeniem wirusowym, niedoborami witaminy B12, powiększeniem śledziony, nadciśnieniem wrotnym, chorobami wątroby, ciężkim niedożywieniem, przewlekłym stresem.

=> Wzrost może być wywołany ostrą infekcją, zaburzeniami przemiany materii, zawałem serca, nowotworami, chorobami reumatycznymi, grzybicami uogólnionymi, silnym krwawieniem, paleniem papierosów.

=> Spadek / granulocytopenia /może być wywołany przez zakaźne choroby pochodzenia wirusowego, uszkodzenia szpiku kostnego, po lekach.


LYM = limfocyty

=> Wzrost – białaczka limfatyczna, rekonwalescencja po chorobie zakaźnej, nadczynność tarczycy.

=> Spadek – uszkodzenie układu limfatycznego.


MONO = monocyty

=> Wzrost – mononukleoza zakaźna, białaczki, ziarnica złośliwa, chłoniaki, gruźlica, sarkoidoza, choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, poalkoholowe uszkodzenie wątroby, TZS, toczeń rumieniowaty, układowy, po kortykosteroidowej terapii, po resekcji śledziony nawet częściowej.

=> Spadek – niektóre infekcje.


EOS = eozynocyty

=> Wzrost – choroby alergiczne, pasożyty, szkarlatyna, ostatnia faza rekonwalescencji, po lekach, łuszczyca.

=> Spadek – wstrząs, posocznica, zaburzenia w pracy kory nadnerczy.


BASO = bazocyty

=> Wzrost – cukrzyca, niedoczynność tarczycy, białaczka, ciąża, stosowanie środków antykoncepcyjnych, choroby nerek, choroby zapalne jelita grubego.

=> Spadek – nadczynność tarczycy, zapalenie płuc, ostra gorączka reumatyczna, po zabiegach chemio i radioterapii.


RBC = erytrocyty

=> Wzrost –mieszkańcy wiosek i miast położonych na dużych wysokościach ponad 1 800 m n.p.m. mają fizjologiczne zwiększenie poziomu erytrocytów, przejściowe okresy niedotlenienia, choroby płuc i serca, utrata płynów przez organizm: pocenie się, wymioty, biegunki, erytrocytoza może wystąpić także w następstwie nowotworowego rozrostu szpiku lub zwiększonego wydzielania erytropoetyny. Erytrocytoza to znacznie podwyższony poziom krwinek czerwonych.

=> Spadek – czyli niedokrwistość może być wywołana utajonym krwawieniem wewnętrznym, np.: w owrzodzeniu żołądka lub dwunastnicy, niedoborem: żelaza, witaminy B12, B6, glukozy, wielu aminokwasów, kwasu foliowego, ciążą, chorobą nerek.

Erytropenia to znacznie obniżony poziom krwinek czerwonych.


HGB = hemoglobina

=> Wzrost – świadczy o odwodnieniu, nadkrwistości, sprzyja zakrzepom.

=> Spadek – anemia /niedokrwistość z powodu niedoboru żelaza oraz po krwotokach.


HCT = hematokryt

=> Wzrost – większa gęstość krwi, odwodnienie.

=> Spadek – anemia.


MCH, MCV, MCHC
Wartości służą do diagnozowania rodzaju anemii.
Szczegółowa analiza tych danych pozwala na odpowiedź o potrzebie podawania kwasu foliowego, żelaza, wit. B12, np.: obniżona wartość MCV powodowana jest najczęściej niedoborem żelaza, podwyższona wartość MCV to niedobór kwasu foliowego, witaminy B12 lun nadużywanie alkoholu.

MCH powyżej normy wskazuje na anemię z powodu niedoboru żelaza, MCHC poniżej normy świadczy o niedoborze żelaza- często spotykane u kobiet obficie miesiączkujących. Nienormatywne wartości mogą świadczyć o posocznicy, anemii aplastycznej, chorobie nowotworowej, zatruciu ołowiem.


RDW = wskaźnik różnej wielkości krwinek

Wzrost – choroba nowotworowa z przerzutami do szpiku kostnego, zespoły mielodysplastyczne, metaplazja szpikowa dłuższe przyjmowanie Wit B12, kwasu foliowego, po transfuzji

Spadek – niedokrwistość


OB = odczyn Biernackiego

Wzrost – ostry lub przewlekły proces zapalny jak choroby reumatyczne, zakażenia wirusowe i bakteryjne, uszkodzenie wątroby, niedokrwistość, choroby onkologiczne, gruźlica, zawał mięśnia sercowego / ogromny wzrost / choroby z autoagresji, u osób po 60 roku życia mogą występować fizjologicznie podwyższone wartości, zwiększa się po posiłku, w czasie cyklu miesiączkowego, w czasie ciąży.

Spadek – czerwienica, niewydolność mięśnia sercowego, żółtaczka, w czasie wstrząsu anafilaktycznego, chorobach krwi.


PLT = trombocyty

Wzrost – przewlekłe zakażenia, niedobory żelaza, po wysiłku fizycznym, chorobach nowotworowych, białaczka , stany po operacyjne w tym usunięcie śledziony.

Spadek – uszkodzenia szpiku, niedobory B12, napromieniowanie.


PDW = wskaźnik anizocytozy trombocytów

Wzrost – infekcje bakteryjne, plamica małopłytkowa, białaczki.

Spadek – sam nie stanowi zagrożenia.


MPV = średnia objętość trombocytów

Wzrost – stany zapalne, po urazach, po operacjach chirurgicznych, niedobór żelaza, przewlekłe zapalenie trzustki, niedobory kwasu foliowego, nadczynność tarczycy, wady zastawkowe serca, zapalenie stawów, masywny krwotok.

Spadek – anemia, chemioterapia, niedokrwistość plastyczna, zespół Wiskotta-Aldricha.

Dr nauk farm. Leszek Borkowski

http://www.medexpress.pl/wszystko-o-mor ... ampaign=MZ: